språk
2. flokkur í Skúlanum við Streymin
Översatt till grönländska av Hanne ChristensenGrindehvalen er en tandhval, som tilhører delfinfamilien og er derfor i familie med f.eks. spækhuggeren og øresvinet.
Niisarnaq arfiuvoq kigutilik, aarluarsunnut ilaalluni taamaalilluni aarluit aarluarsuillu ilaqutarai.
Den art grindehval, som lever ved Færøerne, kaldes “langluffet grindehval”. Denne art har længere luffer end den “kortluffede grindehval”.
Taakku Niisarnat Savalimmiut eqqaani uumasuupput. Taaneqartarlutillu “niisarnaq takisuumik talerulik”. Niisarnat taakku takinerusunik taleroqarput niisarnat naatsunik talerulinniit.
Den langluffede grindehval lever både på den sydlige og nordlige halvkugle. Man regner med, at der er omkring 800.000 grindehvaler i de nordlige have.
Niisarnaq takisuumik talerulik nunarsuup affaata kujasissortaani avannarpasissortaanilu uumasuupput. Naatsorsuutigineqarpoq niisarnat 800.000 missaaniittut imarpissuup avannarlerniittut.
Grindehvalen er et pattedyr. Grindehvalernes unger dier mælk fra deres mor i mindst halvandet år. De får tænder, når de er 6 måneder gamle.
Niisarnaq miluumasuuvoq. Niisarnat piaraat anaanaminnut miluttarput minnerpaamik ukiup appaata affaa. 6.-nik qaammateqaleraangamik kigutitaartarput.
Grindehvalen spiser omkring 50 kg føde om dagen. Den foretrækker at spise blæksprutter, men ved Færøerne spiser den også blåhvilling og guldlaks, hvis der er for få blæksprutter.
Niisarnaq ullormut 50 kg missaani nerisarpoq. amikut nererusunnerusarpai, amikukippallaaraangalli Savalimmiut eqqaani saarullernanik (blåhvilling) aammalu kapisilinnik (guldlaks) nerisinnaasarpoq.
Man siger, at grindehvalen “ser” med ørerne. Grindehvalen sender lydbølger ud gennem spækket i hovedet. Når de f.eks. rammer en blækspruttestime, sendes lyden tilbage (ekko), og på den måde ved hvalen, hvad der er forude.
Oqartoqartarpoq niisarnaq siutikkut “isigisartoq”. Niisarnap nipi maligaasuanik niaqqumi mattattaatigut ingerlatsisarpoq. Amikut ataatsimoortut naammattooraangamigit nipi utersaaqqittarpoq. Taamaasilluni siunermini soqarnersoq paasisarpaa.
Grindehvalen trækker vejret gennem dens åndehul. En vandsky ses næsten en meter op i luften, når den ånder ud.
Niisarnaq anersaartorfimmigut anersaaraangami imeq 1 meteri qummut supisarpaa.
Grindehvalen færdes i flok, og det er hunnerne, der styrer grindeflokken og har magten. Hunnerne lever også længere end hannerne og bliver op til 60-65 år gamle.
Niisarnat uumasuupput ataatsimoortut. Arnavissat aqutsisuupput kiisalu naalagaasarlutik. Arnavissallu angutivissaninngaanniit uummartunerusarput. Angutivissat 60-65-nik utoqqaassuseqalersinnaasarput.
Angutivissat arnavissaninngaanniit anginerupput. 6,5 meteri missaanik angissuseqalertarput, 2,5 ton-inillu oqimaassuseqalertarlutik.
Færinge jager grindehvaler for at spise dem. Man mener, at man har gjort det siden folk bosatte sig på øerne i 800-tallet.
Savalimmiormiut niisarnat neriniarlugit piniartarpaat. Ilimagineqarpoq ukioq 800-jukkunnili inuit qeqertanut nunasimmatali piniagarilersimagaat.
Der er meget hvalkød og spæk på en grindehval. Det, som man ikke spiser ferskt, saltes og tørres, så holdbarheden øges. En delikatesse er at spise tørret hvalkød og spæk sammen med tørret fisk og kolde kartofler.
Niisarnaq neqqareqaaq orsoqaqalunilu. Neqip sinnera asiunnginnerussammat aannertuneruniassammallu tarajorterneqartarpoq panerserneqartarlunilu. Niisarnaq nikkuliaralugu orserlugu aalisakkanillu panertunik kiisalu naatsiat nillerutunik ilallugu mamartuliarineqartarpoq.
Myndighederne fraråder, at færinger spiser grind, fordi der er for mange tungmetaller i maden. Men traditionen at jage og spise grind, lever stadig blandt færinge.
Oqartussat innersuussutiginngilaat Savalimmiormiut niisarnartortarnissaat aatsitassamik oqimaatsumik (tungmetaller) akoqarpallaarmat. Ileqquusoq malillugu Savalimmiormiut suli piniagaraat nerisaralugulu.
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh: S1: U.S. Fish and Wildlife Service Northeast Region- flickr.com S4+20: Barney Moss - commons.wikimedia.org S6: Chris huh - commons.wikimedia.org S8: Pcb21 - commons.wikimedia.org S10+18: Mmo iwdg - commons.wikimedia.org S12: © Hans Hillewaert - commons.wikimedia.org S14: Shung - commons.wikimedia.org S16: 2315319 - pixabay.com S22+26: Eileen Sandá - commons.wikimedia.org S24: Arne List - flickr.com S28: NOAA Photo Library - commons.wikimedia.org