språk
2. flokkur í Skúlanum við Streymin
Omsett til íslensku av Helga Dögg SverrisdóttirNiisarnaq arfiuvoq kigutilik, aarluarsunnut ilaalluni taamaalilluni aarluit aarluarsuillu ilaqutarai.
Grindhvalur er tannhvalur sem tilheyrir höfrungaætt og er þess vegna í ætt með t.d.háhyrningum og stökkli.
Taakku Niisarnat Savalimmiut eqqaani uumasuupput. Taaneqartarlutillu “niisarnaq takisuumik talerulik”. Niisarnat taakku takinerusunik taleroqarput niisarnat naatsunik talerulinniit.
Ætt grindhvala sem lifir við Færeyjar kallast ,,langbægslaður grindhvalur”. Þessi tegund hefur lengri bægsli en sá með styttri bægsli.
Niisarnaq takisuumik talerulik nunarsuup affaata kujasissortaani avannarpasissortaanilu uumasuupput. Naatsorsuutigineqarpoq niisarnat 800.000 missaaniittut imarpissuup avannarlerniittut.
Grindhvalir lifa bæði á suður- og norðurhveli. Talið er að um 800 000 grindhvalir séu í Norður-Atlantshafi.
Niisarnaq miluumasuuvoq. Niisarnat piaraat anaanaminnut miluttarput minnerpaamik ukiup appaata affaa. 6.-nik qaammateqaleraangamik kigutitaartarput.
Grindhvalurinn er spendýr. Afkvæmi þeirra eru á brjósti móður í hálft annað ár hið minnsta. Þau fá tennur við 6 mánaða aldur.
Niisarnaq ullormut 50 kg missaani nerisarpoq. amikut nererusunnerusarpai, amikukippallaaraangalli Savalimmiut eqqaani saarullernanik (blåhvilling) aammalu kapisilinnik (guldlaks) nerisinnaasarpoq.
Grindhvalur étur um 50 kg. af fæðu á dag. Hann vill helst borða smokkfiska en við Færeyjar borðar hann líka kolmuna og lax ef ekki er nóg af smokkfiski.
Oqartoqartarpoq niisarnaq siutikkut “isigisartoq”. Niisarnap nipi maligaasuanik niaqqumi mattattaatigut ingerlatsisarpoq. Amikut ataatsimoortut naammattooraangamigit nipi utersaaqqittarpoq. Taamaasilluni siunermini soqarnersoq paasisarpaa.
Það segist að grindhvalur ,,sjái” með eyrunum. Grindhvalur sendir hljóðbylgjur í gegnum rifu á höfðinu. Þegar þeir t.d. hitta smokkatorfu endurkastast hljóðið og þannig veit hvalurinn hvað er framundan.
Grindhvalur andar í gegnum blásturshol. Vatnsský sést næstum einn metrar upp í loftið þegar hann andar frá sér.
Niisarnat uumasuupput ataatsimoortut. Arnavissat aqutsisuupput kiisalu naalagaasarlutik. Arnavissallu angutivissaninngaanniit uummartunerusarput. Angutivissat 60-65-nik utoqqaassuseqalersinnaasarput.
Grindhvalir ferðast um í hóp og það er kvendýrið sem stjórnar hópnum og hefur völdin. Kvendýrið lifir lengur en karldýrið og verður 60-65 ára gamalt.
Angutivissat arnavissaninngaanniit anginerupput. 6,5 meteri missaanik angissuseqalertarput, 2,5 ton-inillu oqimaassuseqalertarlutik.
Karldýrið er stærra en kvendýrið. Það getur orðið um 6.5 metra langt og 2.5 tonn að þyngd.
Savalimmiormiut niisarnat neriniarlugit piniartarpaat. Ilimagineqarpoq ukioq 800-jukkunnili inuit qeqertanut nunasimmatali piniagarilersimagaat.
Færeyingar veiða grindhvali til sér til matar. Talið er að þeir hafi gert það allt frá landnámi á 9.öld.
Niisarnaq neqqareqaaq orsoqaqalunilu. Neqip sinnera asiunnginnerussammat aannertuneruniassammallu tarajorterneqartarpoq panerserneqartarlunilu. Niisarnaq nikkuliaralugu orserlugu aalisakkanillu panertunik kiisalu naatsiat nillerutunik ilallugu mamartuliarineqartarpoq.
Það er mikið kjöt og spik á einum hval. Það sem ekki borðast ferskt er saltað og þurrkað þannig að endingin verði lengri. Það er lostæti að borða þurrt hvalkjöt og spik með harðfisk og köldum kartöflum.
Oqartussat innersuussutiginngilaat Savalimmiormiut niisarnartortarnissaat aatsitassamik oqimaatsumik (tungmetaller) akoqarpallaarmat. Ileqquusoq malillugu Savalimmiormiut suli piniagaraat nerisaralugulu.
Stjórnvöld mæla ekki með að Færeyingar borði hvalkjöt því það eru of margir þungmálmar í matnum. En hefðin að veiða og borða hval lifir enn meðal Færeyinga.
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh: S1: U.S. Fish and Wildlife Service Northeast Region- flickr.com S4+20: Barney Moss - commons.wikimedia.org S6: Chris huh - commons.wikimedia.org S8: Pcb21 - commons.wikimedia.org S10+18: Mmo iwdg - commons.wikimedia.org S12: © Hans Hillewaert - commons.wikimedia.org S14: Shung - commons.wikimedia.org S16: 2315319 - pixabay.com S22+26: Eileen Sandá - commons.wikimedia.org S24: Arne List - flickr.com S28: NOAA Photo Library - commons.wikimedia.org