Aftur í leit
Skipta um
tungumál
tungumál
Litauiske retter
Litaviskir rættir
Augustė Tidikytė, Milda Remeikaitė, Smiltė Avlasevičiūtė, Aistė Urbanavičiūtė - Vilniaus Simono Daukanto Gimnazija
þýtt á færeyska frá June-Eyð Joensen
4
Litauen har et ret stort, koldt snackbord, der er typisk for alle baltiske køkkener. Der er forskellige oste, surmælksprodukter, røget kød og fiskeprodukter, kød og forskellige kødruller.
Litavia hevur eitt rættiliga stórt sjálvtøkuborð, sum er eyðkent í allari baltiskari matgerð. Tað eru ymiskir ostar, súrgaðir mjólkarúrdráttir, roykt kjøt og fiskur, kjøt og ymsar kjøtrullur.
6
“Cepelinai” (Zeppelinere/ Luftskibe) - kaldes ofte Litauens nationalret. Det serveres normalt som hovedret. Det er store revne, kogte kartoffelboller med kød, ost, tørrede svampe eller andet fyld. Kartoffelbollerne serveres de ofte med creme fraiche og baconstykker eller svinekød.
“Cepelinai” verður ofta sagdur at vera tjóðarrættur í Litavia. Hann verður vanliga borðreiddur sum høvuðsrættur. Tað er ein sprungutur eplabolli við kjøti, osti, turkaðum soppum ella aðrari fyllu í. Eplabollarnir verða ofta borðreiddir við súrroma og beykonbitum ella svínakjøti afturvið.
8
Kold rødbedesuppe er mest populær om sommeren. For det første skæres, koges og blendes friske rødbeder. Når suppen er afkølet, tilsættes mælk, kefir, agurk, hårdkogte æg, gulerødder og krydres med dild, løgblade og persille. Suppen spises med kogte kartofler.
Køld reyðrótasúpan er best umtókt um summarið. Fyrst verða frísku reyðrøturnar skornar, kókaðar og blendaðar. Tá ið súpanin er kølnað, verða mjólk, kefirmjólk, agurka, kókað egg og gularøtur koyrd í, og hon verður kryddað við dild, leykbløðum og persillu. Kókað epli verða etin afturvið.
10
“Siupinys” er en fed gryderet lavet af forskellige gryn, bønner, ærter, hakket kartoffel eller mos og svinekød, nogle gange tilsat mel. I Litauen i dag bruges den som en juleret med øl til. Den serveres normalt med friske, saltede grøntsager og kød.
“Šiupinys” er feitur grýturættur, gjørdur burtur úr ymsum sløgum av grýni, bønum, ertrum, skornum eplum ella eplamosi og svínakjøti, onkuntíð eisini við mjøli í. Nú á døgum verður hesin rætturin brúktur sum jólarættur við øli afturvið. Hann verður vanliga borðreiddur saman við frískum, saltaðum grønmeti og kjøti.
12
Samogitian-pandekager er en traditionel ret i det litauisk køkken. Det er fedtstegte kartoffelpandekager. Det adskiller sig fra andre traditionelle kartoffelpandekager, idet pandekagerne er lavet af kogte kartofler og er med fyld, normalt kød. De serveres med creme fraiche, smør eller flæskesvær.
Samogitian-pannukøkur er siðbundin rættur í litaviskari matgerð. Tað eru eplapannukøkur, stoktar í feitti. Tær eru øðrvísi enn aðrar eplapannukøkur, av tí at pannukøkurnar verða gjørdar burtur úr kókaðum eplum og eru fyltar, vanliga við kjøti. Súrrómi, smør ella fleskasvørð verða borðreidd afturvið.
14
“Vedarai” er en traditionel litauisk ret. Den laves ved stegning af svinetarme med fyld. De to mest populære typer er med kartoffel eller blod. “Vedarer” serveres med flæskesvær som en anden ret til frokost.
“Vedarai” er siðbundin litaviskur rættur. Tað er eitt slag av stoktum pylsum. Tær best umtóktu eru við eplum ella blóði. Fleskasvørð verða borðreidd afturvið sum ein rættur á middegi.
16
”Sakotis” er en variant af det tyske bankuchenas. Denne ret blev først nævnt i Litauen i det femte århundrede. Det er en traditionel litauisk ret og en af de mest almindelige desserter til bryllupper. Sakotis form ligner en gran, og dens pigge repræsenterer grenene. De er bagt i forskellige størrelser. De har en mild smag og en behagelig aroma.
”Sakotis” er eitt frábrigdi av týska rættinum bankuchenas. Hesin rætturin varð fyrstu ferð nevndur í Litavia í 5. øld. Tað er siðbundin litaviskur rættur og sera vanligur at eta omaná til brúdleyp. Skapið á Sakotis líkist einum granntræi, og tindarnir ímynda greinar. Dessertin verður bakað í ymsum støddum. Hon hevur mildan smakk og góðan anga.
18
De fleste traditionelle litauiske desserter (sakotis, zagareliai, æbleflæsk) er en arv fra retter, som spistes af adelsfolk i gamle dage. Imidlertid er mange desserter, der kom til Litauen i det 20. århundrede, udbredt i Litauen fra vesten.
Flestu siðbundnu litavisku dessertirnar (sakotis, zagareliai, súreplaflesk) stava frá rættum, sum aðalin át fyrr í tíðini. Tó eru nógvar dessertir komnar til Litavia úr vesturlondum í 20. øld.
20
“Kuciukai” er små julesmåkager. De er let søde kager lavet af surdej og valmuefrø, og spises juleaften. De spises normalt tørre, men kan serveres med valmuemælk eller med tranebærkysel. Tidligere blev de lavet som små brød serveret til spøgelser.
“Kuciukai” eru smáar jólasmákøkur. Tær eru søtar súrdeiggjskøkur við birkisi og verða etnar jólaaftan. Vanliga verða tær etnar turrar, men kunnu eisini verða borðreiddar saman við dreymsóljumjólk ella tranaberjadrykki. Fyrr vórðu tær evnaðar til smá breyð og sett fram til spøkilsi.
22
"Tinginys” (Dovenskab) er en populær dessert i Litauen. Kagen er normalt lavet af kiks, kakao, chokolade, smør, sukker og kondenseret mælk. Man kalder kagen "Dovenskab", fordi den er meget let og hurtig at tilberede.
"Tinginys” (Leti) er ein væl umtókt dessert í Litavia. Í køkuni eru vanliga keksir, kakao, sjokuláta, smør, sukur og blikkamjólk. Køkan verður nevnd “Leti”, tí hon er sera løtt og skjót at gera.
24
Tranebær-kissel er en af de mest populære desserter i Litauen til fest. Den regnes som en traditionel juledessert.
Tranaberja-drykkur er ein av best umtóktu dessertunum til veitslur í Litavia. Hann er eisini siðbundin jóladessert.
26
Gira er en læskedrik med lidt alkohol, der laves ved gæring af sort brød, frugt, bær, spidskommen og andet samt gær og sukker. Den ses som den litauiske nationaldrik. Til ordet ”Gira” hører der et litauisk ordsprog - “Gode mænd drak god gira i god skov”.
Gira er kaldur drykkur við lítið av alkoholi. Hann verður gjørdur burtur úr geraðum myrkum breyði, frukt og berum, spísskummani og øðrum, umframt geri og sukri. Gira er litaviskur tjóðardrykkur. Eitt litaviskt orðafelli er knýtt at orðinum “Gira”: “Góðir menn drukku góðan gira í góðum skógi”.
28
Hevur tú roynt hesar rættirnar? Hvør rættur er tjóðarrættur í landinum, har tú býrt?
Litauiske retter
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Govvá/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Fotod/ Bil/ Photo:
S1+22: Bearas - commons.wikimedia.org
S4: ©ltsale.onlineshopoutlet2021.com
S6: Diliff - commons.wikimedia.org
S8: TresuryTag - commons.wikimedia.org
S10: ©beatosvirtuve.lt
S12: Sirex - commons.wikimedia.org
S14: ©seforeceptai.lt
S16: Albertas Agejevas - flickr.com
S18: Marcin Floryan - commons.wikimedia.org
S20: Leia - commons.wikimedia.org
S24: ©gyvensenosakademija.lt
S26: ?
S28: Second-Half Travels - flickr.com
© 2021 atlantbib.org
X