Aftur í leit
Skipta um
tungumál
tungumál
Sermersuaq nunguppoq - Sólheimagletsjerip Uuttorneqarnera
Ein isbre forsvinn - målingar på Sólheimabreen
8. bekkur Hvolsskóla
þýtt á nýnorska frá Linda Eide Ellingsen
4
Sólheimagletsjer tassaavoq sermersuup oqaa Mýrdalsjökull kujataaniittoq, Nunaviup kujataatungaaniittoq. Vesturimi Skaftafellssýslapimiittumi inissisimavoq. Mýrdalsjökull Islandimi sermersuit kujasinnerpaartarivaat.
Sólheimabreen er ein isbre i den sørlege delen av Mýrdalsjøkulen i Sydlandet. Den er i Vestur - Skaftafellssýsla (amt). Mýrdalsjøkulen er den sørlegaste breen på Island.
6
Sólheimajökull sermersuup oqaraa.14 km missaani takissuseqartoq,1-2 km-inillu silissuseqarluni aamma kaajallannera (arealia) 42 km² missaaniippoq. Sermersuup pinngorfia immamiit 1505 meteriuvoq,. Hábunga Katlas kraterimiittup eqqaaniittumi. Imaq tassanngaanneersoq Jökulsá á Sólheimasandimik ateqarpoq.
Sólheimajøkulen er ei bretunge som er omlag 14 km lang og 1-2 km brei. Opphavet hennar er 1505 meter over havet, på ein plass som ein kallar Hábunga i Katlas krater. Vatnet som kjem frå ho heiter Jökulsá á Sólheimasandi.
8
Nunarsuup kissakkiartornera nunarsuullu allanngoriartornerata Sólheimajökullimut sunniuteqarpoq, 408 meterimik aassimanera Hvolsskolisip uuttuinerata 2010-2021 takutippaa.
Global oppvarming og klimaendringar påverkar Sólheimajøkulen, som er smelta med 408 meter frå 2010-2021 i følgje målingar frå Hvolsskoli.
10
Hvolsskólimi ilinniartitsisup Jón Stefánssonip sermersuup allanngornera 7. klassemi atuartut ikiortigalugit uuttorsimavaat. Kingornalu annaassiniartartut uuttueqatigisimallugit.
Global oppvarming og klimaendringar påverkar Sólheimajøkulen, som er smelta med 408 meter frå 2010-2021 i følgje målingar frå Hvolsskoli.
12
2010-miilli ukiut tamaasa Hvolsskólimi atuartut 7. Klassit Sólheimajökullimukartalersimapput sermersuup allanngoriartornera uuttortariartortarlugu.
Elevane i 7. klasse på Hvolsskóli har kvart år sidan 2010 drege til Sólheimajøkulen for å måle endringar på breen.
14
Atuartut busserlutik sermersualiartarput. Paasissutissiivissualiartarput. Erfalasorlu inissittarsimavaat aammalu GPS-ip inissisimaffia tigusarlugu. Inussummukariarlutik umiatsiarlutik sermersualiartarsimapput GPS-mik uuttuut nassarlugu uuttuiartortarsimallutik.
Elevene dreg med buss til breen. Dei går til eit stort informasjonsskilt, der dei plasserar eit flagg og tek eit GPS-punkt. Dei går til ein steinvarde, der dei tek eit nytt punkt, og så seglar dei til breen med GPS-målaren for å gjere sjølve målinga.
16
Ukioq 2010-mi sermersuup eqqaaniittumi allagartarsuarmiit GPS-ip nalaanut 318 meteriusimavoq. Atuartut pisuffigigaangassuk annertunngitsumik sermersuup tungaa imeqartarsimavoq. Jökulsáin-imili taamaanngilaq.
I år 2010 var det 318 meter frå skiltet til GPS-punktet ved breen. Elevane kunne gå til bretunga, og det var veldig lite vatn foran breen, med unntak av Jökulsáin (breelva).
18
Ukiut sisamat qaangiuttut ukioq 2014-mi annertuumik allanngortoqarsimavoq. Sermersuaq aangaatsiarsimavoq. Uuttuutip GPS-ip nalaa 487 meteriinnanngorsimammat. Sermersuup saavatigut tasinngortaqalersimavoq. Taamaattumik umiatsiaqarnissaq pisariaqalersimalluni uuttuiartorniaraanni.
Fire år seinare, i år 2014, var det skjedd ei stor endring. Breen hadde smelta mykje, og avstanden mellom GPS-punktane var no 487 meter. Det var komen ein liten lagune foran breen, og difor trong ein båt for å kunne gjere målinga.
20
Ukioq 2021 ukiakkut allannguuteqarujussuarsimavoq. Takissutsimi uuttuivinni 726 meteriusimavoq aamma sermersuaq taamaasilluni 426 m-imik aassimalluni uutuinermi siullermi. Massakkut sermersuup oqaata saavani itisuumik tasinngortaqalersimavoq.
Hausten 2021 var det skjedd ei stor endring. Lengden mellom punktane var no 726 meter, og breen var difor smelta 426 meter frå den fyrste målinga. Det var no ein djup lagune foran bretunga.
22
Sermersuup tasinngortaqalersimavoq arlaleriarlugu angalanerni uuttorniartarsimagaluarpaat. Tasinngortap sinaatigut allunaasamik oqimaaloqutsikkamik ningitsisarput. Siullermik ningitsigamik allunaasamik takinerusumik ujarlertariaqarsimapput naqqa attorniarlugu. Tasinngortap itissusaa 60 meteorit missaaniissimavoq.
Ein prøver å måle kor djup lagunen er på turane. Ein senkar ei snor med noko tungt i enden ned i vatnet. Fyrste gong ein forsøkte måtte ein finne ei lengre snor for å nå botnen. Lagunen er omkring 60 meter djup.
24
Ukiut kingulliit annaassiniartartut atuartut ikiortarsimavaat sermersuup oqaata tasinngortaanik uuttuileraangata. Tasinngortaq alliartuinnarsimavoq ullumikkullu umiatsiaqqaartariaqalersimallutik.
Dei siste åra har redningskorpset Dagrenning frå Hvolsvöllur hjelpt elevane med målingane fordi bretunga ligg i vatnet som blir større og større, og no kun er tilgjengeleg frå båt.
26
Uuttuisinnaalermata sermersuup oqaanukarnissaq ajornannginnerulerpoq. Taamaasilluni allannguinerup takutissinnaalerpaa Sermersuup qanoq aatsigisimanera.
Då ein byrja å gjere målingane var det moleg å gå til bretunga, så denne endringa viser kor mykje breen har smelta.
28
Projektip nersornaatit assigiinngitsut pissarsiarisimavaat: Nunamik illersuiniaqatigiit Sigríður í Brattholtimiit akissarsitinneqarput aamma "Nunap paarsisaatut" toqqarneqarsimallutik uuttuisarnertik pillugu.
Prosjektet har motteke ulike prisar: Naturbeskyttelsesprisen frå Sigríður i Brattholt, og er blitt nominert som “Miljøets voktere” for målingane.
30
2019-mi tyskit præsidentiat Frank Walter ingiallortaalu tikeraarsimapput Islandip præsidentia Guðni Th. Jóhannesson ilagalugu uuttuinerit isiginnaarsimavaat.
I 2019 kom den tyske presidenten, Frank Walter og følget hans, på eit offentleg besøk saman med presidenten på Island, Guðni Th. Jóhannesson, for å observere målingane.
32
FN-ip silarsuup anguniagaata nr. 13-iat Silap pissusaanut tunngavoq. Qanoq isilluta kissakkiartorneq unikaallatsissinnaavarput kiisalu sermersuup aannginnissaanut tunngapput. Illit qanoq isiorsinnaavit?
FN sitt verdsmål nr. 13 handlar om klimaet. Korleis vi får bremsa temperaturstigninga, slik at isen ikkje smeltar. Kva tenkjer du ein kan gjere?
Sermersuaq nunguppoq - Sólheimagletsjerip Uuttorneqarnera
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Govvá/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Fotod/ Bil/ Photo:
S1+8+10+12+14+16+18+20+22+24+26+28+30:: Jón Stefánsson, Hvolsskóli
S4: Αντιγόνη - commons.wikimedia.org
S6: Diego Delsa - commons.wikimedia.org
S22: LBM1948 - commons.wikimedia.org
S32: Global goals.org
© 2022 atlantbib.org
X