Broyt
mál
Að verða fullorðinn - kynþroskinn
IS
FO
2
At gerast vaksin - puberteturin - kynsbúning

Viktor Hamminge, Erik Wiman och Moltas Karlsson - Östergårdsskolan

Týtt: Guðrun Elttør
3
4

Þegar stelpur eru á aldrinum 8 -14 ára verða þær kynþroska. Stelpur verða venjulega fyrr kynþroska en strákar. Kynþroski er tímabilið þegar líkaminn þroskast frá barni til fullorðins.

Tá gentur eru áleið 8-14 ár, koma tær í pubertetin. Gentur verða kynsbúnar fyrr enn dreingir. Puberteturin er tíðin, tá kroppurin menninst frá at vera barn til vaksin.

5
6

Þegar strákar eru um 11-15 ára komast þeir á kynþroskaskeið. Á kynþroskaskeiðinu fara af stað hormónabreytingar. Maður vex hraðar en venjulega og maður fer að fá hár á t.d. fótleggina, handleggi, magann og í handarkrikana.

Tá dreingir eru áleið 11-15 ár, verða teir kynsbúnir. Puberteturin setur til dømis gongd í hormonirnar. Teir vaksa skjótari enn vanligt og hár byrjar at vaksa á beinunum, ørmunum, kynsliminum og undir ørmunum.

7
8

Raddbreytingar hjá strákum gera það að verkum að röddin verður skrækari og röddin gefur sig ef maður hrópar hátt eða talar lengi. Þetta kallast að fara í mútur.

Røddin broytist hjá dreingjum, tað merkir at teir fáa eina eitt sindur lættari rødd og hon støkkur, tá teir rópa ella tosa leingi. Tað kann kallast at hava skiftisrødd.

9
10

Blæðingar er blæðing frá móðurlífinu og kemur u.þ.b. einu sinni í mánuði. Stelpur stækka mjög hratt á kynþroskaskeiðinu.

Menstruatió, ella mánasjúka er ein bløðing úr lívmóðurini, sum kemur áleið einaferð um mánaðin. Gentur vaksa nógv í pubertetinum.

11
12

Hjá strákum þroskast sæðisvökvi sem inniheldur sæðisfrumur. Það getur hent að það komi smá sæðisvökvi á meðan þú sefur.

Hjá dreingjum kemur ein sevja, sum hevur sáðyknur í sær. Tað kann koma fyri, at eitt sindur av sevju kemur út, tá ið tú svevur.

13
14

Það eru sæðisfrumurnar sem sjá til þess að við eignumst börn. 1-2 sæðisfrumur synda inn í eggið sem 9 mánuðum síðar verður barn.

Tað eru sáðkyknur, ið gera, at vit kunnu fáa børn. Ein til tvær sáðkyknur svimja inn í eggið, sum 9 mánaðir seinni verður til eitt barn.

15
16

Venjulegur unglingur þarf 9-10 tíma svefn á nóttunni. Ef það verður truflun á svefninum þá getur það haft alvarlegar afleiðingar, t.d. maður lærir ekkert í skólanum, verður auðveldlega pirraður og getur jafnvel fengið þunglyndi.

Ein vanligur tannáringur hevur tørv á 9-10 tímar av svøvni hvørja nátt. Um svøvnurin verður órógvaður, kann tað hava álvarsligar fylgjur, sum til dømis, at ein ikki lærir nakað í skúlanum, verður smásárur, ella í ringasta føri fær tunglyndi.

17
18

Það getur verið erfitt að komast í gegnum unglingsárin. Líkaminn breytist og tilfinningarnar fara upp og niður. Fáðu gjarnan hjálp með því að tala við einhvern fullorðinn sem þú treystir sem getur hjálpað þér þegar hlutirnir eru erfiðastir.

Tað kann vera strævið at verða tannáringur. Kroppurin broytist og kenslurnar skifta nógv. Finn tær hjálp hjá einum vaksnum, ið tú hevur álit á, sum kann hjálpa tær, tá tað er stravnast.

19
20

Hvaða breytingar gerast í líkamanum þegar maður fer á kynþroskaskeiðið?

Hvørjar broytingar henda í kroppinum, tá ið mann kemur í pubertetin?

21
Að verða fullorðinn - kynþroskinn

Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1: SCA Svenska Cellulosa Aktiebolaget - commons.wikimedia.org
S4+6+8+10+12+20: Piqsels.com
S14: Medicalgraphics.de
S16: Pexels.com
S18: Pxfuel.com
Forrige side Næste side
X