Tilbage til søgning
Skift
sprog
sprog
Puisit
Selir
Helga Dögg Sverrisdóttir
4
Imarpassuarni puiseqarpoq. Sorliuneri suminngaaneernerisa paasinarsisittarpai. Puisit ilai Islandimi sissamiittarput.
Selir finnast víða í höfum heims. Misjafnt er eftir tegunum hvar þeir halda sig. Nokkrar tegundir halda sig við strendur Íslannds.
6
Puisit angisuujusarput. Sorliuneri apeqqutaallutik qanoq angitigineri qanorlu oqimaatsigineri paasineqartarput. Islandimi angutiviaq “brimill”immik taaguuteqarpoq arnaviarlu “urta”. Arnaviaq piaqqigaangat taasarpaat “kæpa”. Piariaq taaneqartarpoq “Kópur”.
Selar eru stór dýr. Fer eftir tegund hve langir og þungir þeir eru. Karldýrið heitir brimill og kvendýri urta. Þegar kvendýrið fæðir eignast afkvæmi heitir það að kæpa. Afkvæmið heitir kópur.
8
Islandimi ukiut tamaasa puisinik kisitsisoqartarpoq. Katersugaasiviup Selasetrió kisitsineq isumagisarpaa. Nunani allaniik piumassutsiminnik kisitseqataajartortut takkuttarput.
Talning sela fer fram árlega á Íslandi. Selasetrið á Hvammstanga hefur umsjón með talningunni. Sjálboðaliðar sjá um talninguna en þeir koma frá ýmsum löndum.
10
Allattooq. Angutiviaq 1,5-miit 2 m takisitigilertarpoq 100-150 kg miss oqimaatsigilertarpoq. Arnavissat mikinerusarput. Manerassuup avannarpasissuani najugaqarput, Atlantikup avannaani aamma Østersømi. Taanna puisi Islandimi nalinginnaavoq.
Landselur, (Phoca vitulina). Brimlarnir verða um 1,5 til 2 m á lengd og vega um 100-150 kíló. Urturnar eru ívið minni. Selurinn lifir í Norðurhluta kyrrahafs, Norður- Atlantshafi og Eystrasalti. Þetta er algengasta selategundin við strendur Íslands.
12
Ussuk Atlantikup avannaani siammarsimavoq. Islandi eqqaqquttaqaa. 120 -130 cm takitigisarpoq 100 kg-nik oqimaatsigilersinnaalluni. Angutiviaq arnavissaminngaaniit anginerusarpoq.
Hringanóri, (Phoca hispida). er útbreiddur báðum megin Norður-Atlantshafsins. Hann er algengur flækingur við Íslandsstrendur. Lengd hringanóra er á bilinu 120-130 cm og þeir geta orðið allt að 100 kg. Brimillinn er heldur stærri en urtan.
14
Puisi qasertoq. Atlantikup avannaani uumasuuvoq. Islandimi takussaavoq. Inersimasoq 3 m tikillugu takissuseqarsinnaavoq 300 kg-nillu oqimaatsigilersinnaalluni, arnaviarli annerpaamik 2 m angissuseqarsinnaavoq 180kg-illu oqimaatsigilersinnaalluni.
Útselur, (Halichoerus grypus), er stór selur. Hann er útbreiddur báðum megin Norður-Atlantshafsins. Útselur finnst við stendur Íslands. Fullorðinn brimill getur náð yfir þriggja metra lengd og orðið 300 kg að þyngd en urturnar verða sem stærstar um 2 m lengd og 180 kg.
16
Aataarsuit 170-180 cm takitigilersinnaapput, inerilluaraangamik 120-140 kg-nik oqimaatsigilersinnaallutik. Aataarsuit pingasunngorlugit aggulunneqartarput, sumi piaqqisarneri apeqqutaallutik. Amerlanerpaat Labradori missaaniittarput, Newfoundland aamma St.Lawrence kangerliumanerani.
Vöðuselur, (Phoca groenlandica), er um 170 til 180 cm langur fullvaxinn og 120 til 140 kg á þyngd.Vöðuselurinn skiptist í þrjá stóra stofna eftir kæpingarsvæðum. Stærsti hluti þeirra heldur sig við Labrador, Nýfundnalands og einnig í St. Lawrence flóa.
18
Natsersuaq. Angutiviaq inersimasoq 2,5-3 m takitigilersinnaavoq, arnaviaq mikineruvoq, 2-2,4 m. 160-230kg-nik oqimaatsigilersinnaalluni. Immami uumasuuvoq, napparsimaleraangamili nunamut qaqisarpoq.
Blöðruselur, (Cystophora christata). Fullvaxnir brimlar eru 2,5 til 3 metrar á lengd og eru 300 til 400 kg á þyngd, fullvaxnar urtur eru minni, 2 til 2,4 metrar á lengd og vega 160 til 230 kg. Blöðruselur er úthafsselur og kemur bara á land ef hann er veikur.
20
Ussuk. Islandimiusut “granselur” imal. ”Kampur” taaneqartarpoq. 2-2,5 m takitigisinnaavoq 360 kg-nik oqimaatsigilersarluni. Islandip sineriaani akuttusuumik takuneqartarpoq. Ussuk nunarsuup avannarpiaani najugaqarpoq.
Kampselur, (Erignathus barbatus), er stundum nefndur granselur eða kampur. Selurinn er 2 til 2,5 m á lengd og 200 og allt að 360 kg á þyngd. Sjaldgæfur við strendur Íslands. Heldur sig mest á norðurhveli jarðar.
22
Illit nammineerlutit puisimik takunikuuit? Puisit angutivissat, arnavissat piaqqalluunniit illit nunanni taaguuteqarpat?
Hefur þú séð sel með eigin augum?
Heitir kópur, urta og brimill eitthvað hjá ykkur?
Puisit
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Govvá/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Fotod/ Bil/ Photo:
S1: Carsten Strecker - commons.wikimedia.org
S4: Boyd Amanda, USFWS - pixnio.com
S6: François Xavier TESTU - flickr.com
S8: Yummifruitbat - commons.wikimedia.org
S10: Marcel Burkhard - commons.wikimedia.org
S12: NOAA Fisheries - commons.wikimedia.org
S14: Trisha M Shears - commons.wikimedia.org
S16: Cephas - commons.wikimedia.org
S18: Ziko van Dijk - commons.wikimedia.org
S20: Allan Hopkins - flickr.com
S22: Oarranzli - flickr.com
© 2023 atlantbib.org
X