Skift
sprog
Play audiofilefo
Hjartað og blóðrásin
Hjartað og blóðrenslið

Wilma Wiman, Ciciliia Åkesson och Theo Göting - Östergårdsskolan

Oversat til færøsk af Aggi Ásgeirsdóttir og Asta Wolles
3
4

Hjartað er stór vöðvi sem stækkar við áreynslu og þess vegna eru velþjálfaðir einstaklingar með stærra hjarta en þeir sem ekki eru i þjálfun.

IS
SV NB NN DA DE

Hjartað er ein stórur vøddi, sum veksur, tá hann arbeiðir dúgliga, og tí hava fólk, sum venja nógv, størri hjarta enn tey, sum ikki venja.


Play audiofile
SV NB NN IS DA DE
FO
SV NB NN DA DE
5
6

Hjartað er holur vöðvi sem getur unnið stanslaust án þess að þreytast. Hjartað slær 60-80 sinnum á mínútu allan sólarhringinn. Hjartað er álíka stórt og krepptur hnefi þinn.

IS
SV NB NN DA DE

Hjartað er ein innanopin vøddi, sum ongantíð gerst troyttur av at arbeiða. Hann pumpar 60-80 ferðir um minuttin alt samdøgrið. Hjartað er sum ein nevi til støddar.


Play audiofile
SV NB NN IS DA DE
FO
SV NB NN DA DE
7
8

Oftast er hjartað staðsett vinstra megin í líkamanum en það eru undantekningar á því.

IS
SV NB NN DA DE

Oftast situr menniskjahjartað í vinstru síðu, men tað finnast tó undantøk.


Play audiofile
SV NB NN IS DA DE
FO
SV NB NN DA DE
9
10

Allar frumurnar þínar fá súrefni og næringu í gegnum blóðið sem hjartað dælir um allan líkamann í gegnum stórar og litlar æðar.

IS
SV NB NN DA DE

Allar tínar kyknur fáa súr- og føðsluevni gjøgnum blóðið, ið hjartað pumpar út í størri og smærri blóðæðrar.


Play audiofile
SV NB NN IS DA DE
FO
SV NB NN DA DE
11
12

Í stóru blóðrásinni er súrefnisríku blóði dælt til allra frumna líkamans. Þegar blóðið kemur aftur til hjartans er búið að dæla því til lungnanna þar sem koltvíoxíð er skilið eftir.

IS
SV NB NN DA DE

Í stóra blóðrenslinum verður blóðið pumpað til allar kyknurnar í kroppinum og skilur frá  sær súrevni. Tá blóðið kemur aftur til hjartað, fer tað fyrst ein umgang gjøgnum lunguni, har tað letur CO₂ frá sær.


Play audiofile
SV NB NN IS DA DE
FO
SV NB NN DA DE
13
14

Rörið sem blóðið ferðast um í kallast æðar og þær sem flytja blóðið um líkamann heita slagæðar. Slagæðarnar greinast í sífellt minni æðar. Þær minnstu kallast háræðar. Æðarnar sem flytja blóðið tilbaka til hjartans heita bláæðar.

IS
SV NB NN DA DE

Rørini, sum flyta blóðið, verða kallað blóðæðrar. Æðrarnar, sum flyta blóðið út frá hjartanum eita lívæðrar. Blóðæðrarnar gerast minni og tynri, og tær allartynstu eita háræðrar. Æðrarnar, sum flyta blóðið aftur til hjartað, eita bláæðrar.


Play audiofile
SV NB NN IS DA DE
FO
SV NB NN DA DE
15
16

Verkefni rauðu blóðkornanna er að flytja súrefni til frumnanna og koltvísýrings til lungnanna. Hvítu blóðkornin vernda okkur gegn bakteríum og öðrum ógnum við líkamann.

IS
SV NB NN DA DE

Uppgávan hjá reyðu blóðkornunum  er at flyta súrevni til kyknurnar og CO₂ til lunguni. Hvítu blóðkornini verja kroppin móti bakterium og øðrum hóttanum.


Play audiofile
SV NB NN IS DA DE
FO
SV NB NN DA DE
17
18

Í blóðinu eru blóðflögur og blóðvökvi. Blóðflögurnar græða húðina ef við fáum sár en blóðvökvinn ber mismunandi efni sem líkaminn þarfnast.

IS
SV NB NN DA DE

Í blóðinum eru blóðplátur og blóðplasma. Blóðpláturnar fáa húðina at grøða saman aftur, um vit hava fingið eitt sár. Blóðplasmað flytur ymisk evni, sum kroppinum tørvar.


Play audiofile
SV NB NN IS DA DE
FO
SV NB NN DA DE
19
20

Hjartað og blóðrásin erueinnig mikilvæg fyrir ónæmiskerfi líkamans og hjálpar til við að halda líkamshitanum stöðugum.

IS
SV NB NN DA DE

Hjartað og blóðrenslið eru eisini partar av órinsverjuni hjá kroppinum og hjálpa til við at halda kropshitan.


Play audiofile
SV NB NN IS DA DE
FO
SV NB NN DA DE
21
22

Blóðprufa getur gefið mikilvægar upplýsingar um heilsuna. Ein lítil stunga í fingurinn segir mikið til um líkamann þinn.

IS
SV NB NN DA DE

Ein blóðroynd kann geva týdningarmiklar upplýsingar um tína heilsu. Tú fært eitt lítið prik í fingurin, og tað kann siga nógv um kroppin.


Play audiofile
SV NB NN IS DA DE
FO
SV NB NN DA DE
23
24

Manstu, eftir að hafa lesið textann hve oft hjartað slær á mínútu? Getur þú athugað hjartsláttinn þinn?

IS
SV NB NN DA DE

Minnast tit, hvussu ofta hjartað slær um minuttin? Svarið er at finna í tekstinum. Merkir tú, hvussu hjarta títt slær?


Play audiofile
SV NB NN IS DA DE
FO
SV NB NN DA DE
25
Hjartað og blóðrásin

Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1: Anthony - pixabay.com
S4: Andrea Cannata - pixabay.com
S6: ALSUSAFAROVA - commons.wikimedia.org
S8: Mohamed Hassan - pixabay.com
S10: Mikael Häggström - commons.wikimedia.org
S12: Arek Socha - pixabay.com
S14:  CC - Medicalgraphics.de 
S16: Allinonemovie - pixabay.com
S18: ElasticComputerFarm - pixabay.com
S20: Kalhh - pixabay.com
S22: Publicdomainfiles.com
S24: PublicDomainPictures - pixabay.com
© 2019 atlantbib.org
Forrige side Næste side
X