språk
Kea Kröber
Oversatt til grønlandsk av Agapeta Skifte JensenCoronavirus er en ny virus, som første gang blev opdaget i Kina i 2019. Det blev en epidemi der. Virussen ligner en krans og hedder derfor “Corona”. Det er latinsk for “krans” eller “krone”.
Coronavirus, virusi nutaaq 2019- mi Kinami naammattoorneqarpoq. Tasamani tuniluuttorsuanngorpoq. Virusi nigalittut isikkorami “Coronamik” taagorneqalerpoq. Tassa latinerit nigalimmut oqaasiat.
Når Coronavirussen gør os syge, hedder den COVID-19. Det er en engelsk forkortelse for “Corona virus disease 2019”. Der findes ikke en vaccine endnu.
Coronavirusip napparsimatilerpatigut, taaneqartalersarpoq COVID-19. Taanna tuluit oqaasiannit naalisagaavoq “Corona virus disease 2019”. Suli akiuusutissaqartinneqanngilaq.
Coronavirus har spredt sig hurtigt til Europa og til hele verden. Derfor hedder den nu en pandemi. Mange mennesker bliver syge. Nogle får ingen symptomer, de fleste lidt syge og andre bliver alvorligt syge.
Coronavirus sukkasoorujussuarmik Europami nunarsuullu sinnerani siaruapallappoq. Inuppassuit napparsimalerput. Inuit ilaasa maluginagu tunillatsissimasarput, ilai napparsimalaaginnartarlutik allallu napparsimarujussuarlutik.
Børn er ikke i risikogruppen. Gamle mennesker og dem, som er svækket af sygdom i forvejen kan blive alvorligt syge. Symptomerne ligner lidt en influenza fx hosten, feber og vejrtrækningsproblemer.
Meeqqat aarlerinartumiinngillat. Inuilli utoqqaat allallu nappaamminnik allamik peqquteqartumik sanngiinnerusut napparsimarujussuaatigilersinnaavaat. Nappaatip ilisarnaatigivai soorlu nualluni, quersorluni, kissarninilluni anersaartorniarnikkullu iluaalliulerluni.
Mennesker, der er blevet testet positiv med Coronavirus, kommer i karantæne. Det vil sige, at de enten skal blive hjemme hos sig selv eller kommer i karantæne et andet sted.
Inuit coronamik tunillatsissimallutik paasineqartut mattunneqartarput. Tassa imaappoq angerlarsimaannartariaqartut imaluunniit allami kisimiisillugit inissinneqartariaqartut.
Vi kan beskytte os selv og andre mod smitte ved at overholde nogle simple regler.
Immitsinnut inuillu allat tunillatsinnginnissaannut maleruaqqusat ajornanngitsut malikkutsigit siaruatsaaliuissaagut.
Man skal vaske hænder med sæbe grundigt i 30 sekunder og bruge sprit. Syng sangen “Mester Jacob” to gange imens. Man skal gøre det før og efter spisning, efter toiletbesøg, efter man har pudset næse.
Qaqorsaaserluarlugu errortorluartarutta 30 sek.- ni assagullu spritertarutsigit. Errortornermi “Piitaq uuma” marloriarlugu erinarsorneqarsinnaavoq. Nerinnginnermi nereernermi, perusuersareersimanermi kakkereersimanemilu errortorluartoqartassaaq.
Man skal hoste og nyse ind i armen ved albuen og tage hensyn til sine medmennesker ved at holde afstand til hinanden.
Quersorniaruttalu ikusitta peqiffianut quersortassaagut, inuillu qanippallaarnaveersaarluta.
Man skal undgå tæt kontakt med andre mennesker fx håndtryk, kindkys og krammere. Man skal gøre oftere rent, hvor der færdes mennesker.
Assamminnerit, kunissinerit eqitaarnerillu atorneqarnaveersaartariaqarput. Inuillu amerlasuut aqqusaartagaat eqqiluisaarneqartariaqarput.
Hvis man føler sig syg, skal man blive hjemme og ringe til lægen, hvis det bliver slemt med feber og vejrtrækningen.
Napparsimaleraanni kissarneqalerlunilu anersaartorniarnikkullu ajornartorsiuteqaleraanni angerlarsimaannartariaqarpoq nakorsamullu sianerluni.
I marts 2020 blev der i mange lande lukket skoler, børnehaver og butikker og det blev forbudt med store forsamlinger for at forsinke sygdommen i at sprede sig.
Martsimi 2020- mi nunarpassuarni atuarfiit, meeqqeriviit pisiniarfippassuillu matoorarneqarput. Inuillu amerlasuunngorlutik eqiteruteqqusaajunnaarput. Tunillaassuuttoqannginniassammat.
Hvis alle bliver syge på en gang, er der ikke plads på sygehusene. Grænserne mellem mange lande blev også lukket.
Inuppassuit ataatsikkut napparsimalissagaluarpata napparsimavinni inissaarutissapput. Nunarpassuit aamma killeqarfitik matoorarpaat.
Verdensmål nr. 3 hedder “Sundhed og Trivsel” og handler om, at alle mennesker i alle lande skal sikres et godt helbred inden 2030. COVID-19 er bare én ud af mange epidemier i verden. Derfor er det vigtigt, at medicin altid er billig for alle.
Nunarsuarmioqatigiit anguniagaat nr. 3 ateqartoq “peqqinneq atugarissaarnerlu” isumaqarpoq nunarsuarmioqatigiit ukioq 2030 angutinnagu peqqissuunissaat. COVID-19 nunarsuarmi tuniluuttorpassuit ilagivaat. Taamaattumik nakorsaatit kikkunnut tamanut akikitsuusariaqarneri pingaaruteqarpoq.
Selvom krisen kan føles uhyggelig, er det vigtigt at bevare troen på at det bliver godt igen. Det er vigtigt at tale med en voksen om sine tanker.
Tuniluussuunnera amiilaarnaraluartoq pingaaruteqarpoq eqqissisimanissaq, ajorunnaarumaarnissaalu upperalugu. Inersimasumut eqqarsaatinik oqaloqateqartarnissaq pingaaruteqarpoq.
Tænker du på, hvordan du passer på dig selv og andre? Kender du en anden sang, der varer ca. 30 sekunder, som man kan synge, imens man vasker hænder?
(Opgaver til udprint)
Eqqarsaatigisarpiuk imminut allallu qanoq illersorsinnaanerlugit? Erinarsuummik nalunngisaqarpit 30 sek.- tut sivisutigisumik, errortornermi erinarsorneqarsinnaasumik?
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Govvá/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Fotod/ Photo:
S1+4: iXimus - pixabay.com + NIAID - flickr.com
S6: U.S. Air Force Graphic by Rosario "Charo" Gutierrez - minot.af.mil
S8+24: Alexey Hulsov - pixabay.com
S10: Alexandra Koch - pixabay.com
S12: Congerdesign - pixabay.com
S14: sst.dk
S16: Hatice EROL - pixabay.com
S18: Clogsilk - flickr.com
S20: CDZ - pixabay.com
S22+30: Mohamed Hassan - pxhere.com
S26: besser-im-blick.de
S28: Globalgoals.org
S32: Succo - pixabay.com