språk
Solveig Støbakk Eggen - Snåsa skole
Översatt till danska av Mette HansenGuovsagis ilmmá gå elfámo lieddidum partihkala biejves båhti ednama magnehtabájkkáj. Bájkke jåhtå partihkalijt birra ednama magnetikalasj gietjijt.
Nordlys dannes ved at elektrisk ladede partikler fra solen kommer ind i jordens magnetfelt. Feltet leder partiklerne ind i områderne omkring jordens magnetiske poler.
Guovsagis la moattes umasse láhkáj. Guovsagisá bájno li sáhtsospektrum mij ålles guovlov gåbttjå.
Nordlys optræder i mange forskellige former. Farverne i nordlyset er i skarpe adskilte linjer, som dækker hele området.
Guovsagis latijna giellaj la aurora borealis. Sämmi tjuovgga gåtjoduvvá Oarjjetjuovggan, jali aurora australis, gå l oarjje lahkkejårbbådisán, ja aktisasj báhko goappatjijda l polárraguojttem.
Det latinske navn for nordlys er “aurora borealis”. Det samme lysfænomen kaldes Sydlys, eller “aurora australis”, når det optræder på den sydlige halvkugle. Fællesbetegnelsen for sydlys og nordlys er polarlys.
Guovsagis bajep pollárailmen ilmmá, gassko 80 km ja vuorjjáj 500 km badjel ednamgiera badjel.
Nordlys forekommer i den øvre polære atmosfære mellem 80 kilometer og sjældent over 500 kilometer over jordens overflade.
Frederik Carl Mülertz Størmer lij vissjalis vuona guovsagisåtsådiddje gut njunjunusa bargov dagáj gå guovsagisá alladisáv guoradaláj.
Frederik Carl Mülertz Størmer var en aktiv norsk nordlysforsker, og udførte pionerarbejde med at kortlægge nordlyshøjden.
Dålen, gå guovsagis almen lippsjoj, nievres dåbddo bådij. Sáme guovsagisáv jáhkkin lij jábbmema sielo ja danen ittjij galggam dan birra ságastit.
Førhen, når nordlyset flammede på himlen, blev det betragtet som et ondt varsel. Samerne troede, at nordlyset var sjælene til døde, og derfor skulle man ikke snakke om det.
Vuojnnuj aj váralasj jus säjvoj, sjnjurkoj jali lávloj gå guovagis lij. De guovsagis máhtij árvvedit danna lidji, almatja usjudallin.
Det blev også betragtet som farligt, hvis man vinkede, fløjtede eller sang under nordlyset. Så kunne nordlyset mærke, at man var der, mente folk.
Guovsagisáv dávk ienemusát váset nuortta guovlon Skandinavian, Nuortta-Gárjjelin, Alaskan ja nuortta guovlon Canadan, Ruonáednamin, Islánndan ja Färsuollun.
Det er mest sandsynligt at opleve nordlys i de nordlige dele af Skandinavien. Nordrusland, Alaska og den nordlige del af Canada, Grønland, Island og Færøerne.
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Govvá/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Fotod/ Bil/ Photo:
S1: Bjørn Jørgensen, Samfoto, NTB scanpix
S4+8: PXhere.com
S6: Dag Endre Opedal - flickr.com
S10: Svalbardblues.com
S12: Carl Størmer (1874-1957) - Nasjonalbiblioteket - commons.wikimedia.org
S14: Geralt - pixabay.com
S16: Rawpixel.com
S18: NASA - ndla.no
S20: TheDigitalArtist - pixabay.com