Bååstede ohtsedh
Tjaeledh
gïele
gïele
H.C. Ørsted - danskur vísindamaður
H.C. Ørsted - Qallunaaq ilisimatooq
5.b Vonsild Skole (22/23) og Nina Zachariassen
Jarkoestamme Agapeta Skifte
4
Hans Christian Ørsted var danskur vísindamaður. Hann var eðlisfræðingur, efnafræðingur og lyfjafræðingur. Hann fæddist 1777 i Rudkøbing og dó 1851.
Hans Christian Ørsted danskiuvoq ilisimatuujusimasoq. 1777-mi Rudkøbingimi inunngorsimavoq 1851-milu toqulluni.
6
Árið 1820 uppgötvaði hann rafsegulsviðið og er þekktur fyrir það í dag. Það útskýrir áhrif rafmagns á segulsvið.
1820-mi paasisimavaa elektromagnetisme (kajungerisoq), ullumikkumut suli eqqaamaneqassutigalugu. Tassa kajungerisup innaallagissamut qanoq sunniuteqartarnera.
8
Árið 1829 stofnaði hann, ásamt öðrum, tæknimenntastofnun sem við þekkjum í dag sem Tækniháskóla Danmerkur (DTU).
1829-mi Den Polytekniske Læreanstalt pilersitseqataaffigivaa, ullumikkut Danmarks Tekniske Universitet DTU-tut ilisimasarput.
10
H.C. Ørsted var uppi á dönsku gullöldinni frá 1800-1850. Hann var góður vinur H.C. Andersen. Sagt er að hann hafi verið fyrstur til að viðurkenna ævintýri Andersens.
H.C. Ørsted qallunaat guldalderianni 1800-1850-mi inuuvoq. Ikinngutigilluarsimavaa H.C. Andersen. Oqaatigineqartarpoq oqaluttualiaanik akuerseqqaatuusimasoq.
12
Hann elskaði tungumálið og fann upp í kringum 2000 ný orð. Sum notum við ennþá í dönsku í dag, meðal annars ,,súrefni”, ,,vetni” og ,,rúmmál”.
Oqaatsit nuannarisimavai, oqaatsinillu nutaanik 2000-t miss isumassassisimalluni. Ilaatigut suli ullumikkut atorneqarput, soorlu “ilt”, “brint” aamma “rumfang” (initussuseq).
14
Bróðir hans Anders Sandø Ørsted var þriðji forsætisráðherra Danmerkur. H.C. Ørsted og bróðir hans Anders studdu hvorn annan í náminu og áhugamálum það mesta af ævinni.
Qatanngutaa Anders Sandø Ørsted Danmarkip statsministeriisa pingajorisimavaat. H.C. Ørsted qatanngutinilu imminnut ilinniarnerminni soqutigisaminnillu inuunermik annersaat tapersersoqatigiissimapput.
16
Hann ólst upp í Rudkøbing á Langalandi með fjölskyldu sinni. Hann var elstur í systkinahópnum. Pabbi hans var lyfsali og H.C. Ørsted fór í læri hjá honum 12 ára gamall.
Rudkøbingemi Langelandimiittumi ilaquttani ilagalugit peroriartorsimavoq, qatanngutigiinni angajullersaalluni. Angutaa nakorsaataarniartuusimavoq H.C. Ørstedilu 12-nik ukioqarluni angummini praktikkersimalluni.
18
Árið 1794 varð hann stúdent og 1795 komst hann inn í Kaupmannahafnarháskólann. Hann lærði náttúrufærði og heimspeki. Hann útskrifaðist sem heimspekingur 1799 og var ráðinn við Kaupmannahafnarháskólann sem háskólakennari.
1794-mi ilinniarnertuunngorpoq taava Københavnip Universitetianut iserpoq 1795-mi. Pinngortitami ilisimatusarneq aammalu eqqarsaqqissaaneq ilinniarpai. 1799-mi eqqarsaqqissaartatutut ilinniakkani naammassigamiuk Københavnip universitetiani atorfinippoq. Ilinniartitsisunngorpoq.
20
H.C. Ørsted notaði mest af tíma sínum í kennslu, en hann vann líka að tilraunum á sviði náttúrvísinda. Hann fékk innblástur frá menntuðum vísindamönnum, m.a. Johan Ritter.
H.C. Ørstedip piffissaq annertooq ilinniatisinermut atortarpaa, aamma pinngortitami ilisimatusarneq misileraanerlu ingerlattarpai. Johan Ritter nunami allami ilisimatooq isumassarsiffigisimavaa.
22
Árið 1815 var hann útnefndur Riddari Dannebrog. Hann stofnaði samtökin Útbreiðsla Nátturfræðikennarans og 1847 fékk hann Stórkross konungsins.
1815-mi saqqarmiulerneqarpoq. 1824-mi ingerlatseqatigiiffik Pinngortitalerinerup siammarterneqarneranik taasaq aallartippaa. 1847-mi kunngimik nersornaatsivoq Storkorset-mik.
24
H.C. Ørsted - danskur vísindamaður
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Govvá/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Fotod/ Bil/ Photo:
S1: Danmarks Tekniske Museum - commons.wikimedia.org
S4: H.C. Ørsted 1842 - af Christian Albrecht Jensen (1792–1870) - commons.wikimedia.org
S6: Picryl.com
S8: Polyteknisk-Læreanstalt-1899 - Thorvald Siersted - hovedstadshistorie.dk
S10: H.C. Andersen - samlinger.natmus.dk
S12: Michael Ljunggreen
S14: Anders Sandøe Ørsted - Af Christian Albrecht Jensen - pt.wikipedia.org
S16: Hubertus45 - commons.wikimedia.org
S18: Samlinger.natmus.dk
S20: Johann Wilhelm Ritter - Klaus Günzel - commons.wikimedia.org
S22: Daderot - commons.wikimedia.org
S24: Pixnio.com
© 2022 atlantbib.org
X