Bååstede ohtsedh
Tjaeledh
gïele
gïele
Allt um tennur
Alt um tenn
Sara Alawad, Nilla Haga och Masa Ismail - Östergårdsskolan, Halmstad
Jarkoestamme Guðrun Elttør
4
Þetta hvíta á tönnunum kallast glerungur. Glerungurinn er harðasta efnið í líkamanum. Glerungurinn kemur í veg fyrir slit og verndar tennurnar.
Tað hvíta á tonnunum kallast emalja. Emaljan er tað, sum er tað harðasta í kroppinum. Emaljan syrgir fyri, at tennirnar ikki slítast, og hon verjir tannbeinið.
6
Tannbeinið er miklu harðara en beinagrindin. Glerungurinn og tannbeinið byggja upp tönnina.
Tannbeinið er nógv harðari enn beinagrindin. Emaljan og tannbeinið er tað vit kalla tonn.
8
Inni í tönninni er tannkvika, þar eru taugar og æðar. Tannkvikan er viðkvæm og þess vegna þarftu að láta deyfa þig þegar að þú ferð til tannlæknis.
Inni í tonnini er tannkyka, ið er úr nerva- og bindivevnaði og blóðæðrum. Tannkykan er viðbrekin, tí er tað, tú hevur tørv á doyving, tá tú ert hjá tannlækna.
10
Tennurnar eru festar í kjálkabeininu með tveimur eða þremur rótum. Þær eru í raun og veru ekki alveg fastar þar sem að þær geta aðeins hreyfst til.
Tenninar eru fastar í kjálkabeininum og hava tvær ella tríggjar røtur. Tær eru ikki heilt fastar, tí kunnu tær flytast seg eitt lítið sindur.
12
þegar þú fæðist eru tennurnar þínar eins og lítil fræ í kjálkabeinunum. Áður en þú verður eins árs koma fyrstu tennurnar í ljós.Tennurnar kallast mjólkurtennur.
Tá tú vart fødd/ur, vóru tenninar sum smá fræ í kjálkabeininum. Áðrenn tú fylti eitt ár, komu tær fyrstu tenninar fram. Hesar verða róptar mjólkatenn.
14
Þegar þú ert um það bil 12-13 ára hefur þú næstum misst allar mjólkurtennurnar. Þú færð nýjar tennur. Aftast í munninum eru fjórar tennur, sem kallast vísdómstennur. Þú verður með nýju tennurnar það sem eftir lifir.
Tá tú verður áleið 12-13 ár, hevur tú mist tær flestu mjólktenninar. Tú fært nýggjar tenn. Aftast í munninum veksa fýra jagslar, ið verða róptir vísdómstenn. Tær nýggju tenninar hevur tú restina av lívinum.
16
Ef þú heldur ekki tönnunum þínum hreinum gefur þú bakteríunum tækifæri til að eyðileggja þær. Þegar þú borðar eitthvað brýtur bakterían niður glerunginn með hjálp sýru og þú færð holur í tennurnar. Það kallast tannskemmd.
Um tú ikki heldur tenninar reinar, gevur tú bakteriunum høvi til at oyðileggja tenninar. Tí tá tú etur, niðurbróta bakteriurnar og sýra emaljuna, og tú fært hol í tenninar. Tað eitur karius.
18
Ef þú borðar oft geta bakteríurnar unnið ótruflaðar. Það er best fyrir tennurnar að borða máltíðir á ákveðnum tímum og bursta þær bæði að morgni og kvöldi.
Um tú etur alla tíðina eitt sindur, sleppa bakteriurnar at arbeiða óhindraðar. Tenninar hava best av, at tú etur máltíðirnar fastar tíðir á degnum, og at tú bustar tenn bæði morgun og kvøld.
20
Allt um tennur
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1+16+20: ㏄ - Authoritydental.org
S4: Dozenist - commons.wikimedia.org
S6+8: Sam Fentress - commons.wikimedia.org
S10: Descriptive anatomy of the human teeth" (1902) - flickr.com
S12: David Shankbone - commons.wikimedia.org
S14: Tomas Gunnarsson - commons.wikimedia.org
S18: Natalia Ovcharenko - pixabay.com
© 2019 atlantbib.org
X