kl
Bååstede ohtsedh
Tjaeledh
gïele
gïele
klSletuhundurin - grønlandshundurin
Qimmeq qimuttoq - Kalaallit qimmiat
Hanne Christensen
4
Sletuhundar eru bara at finna í Norðurgrønlandi - norðan fyri polarkringin. Tað er millum Sisimiut og Siorapaluk í norðasta parti av Grønlandi og so eisini í Eysturgrønlandi.
Kalaallit qimmiat qimuttoq taamaallaat Sisimiuniit avannamut Siorapalummut, Avannaarsuanut kiisalu Tunumi piupput.
6
Kalaallit qimmiat qimmit Chow-Chow-it Siberian huskyllu eqqarlerai.
8
Í norðara parti av Grønlandi frystir havið til ís. Í gomlum døgum nýttu fólk hundasletu, tá tey skuldu veiða ella ferðast tvørtur um ísin.
Qanga kalaallit ukiukkut qimussimik piniariartarsimapput. Immaqaluunniit sikumi angallatigisarpaat. Avannaa ukiuunerani sikusartorsuummat umiatsinik angalasinnaannginnamik.
10
Tá hundahvølpurin er 3-4 vikur gamal, byrjar hann at eta fasta føði. Ein stórur hvølpur, sum er 4 mánaðir gamal, etur líka nógv sum ein vaksin hundur. Føðin hjá hundunum er mest fiskur og kópur.
Piaraq sapaatip akunnerini 3-4-ni ulloqaleraangami nerisalertarpoq. Piaqqat 4-nik qaammateqalereersimasut qimmit inersimasutuulli nerisalersarput. Qimmit puisit aalisakkallu nerinerusarpaat.
12
Hundarnir kunnu gerast heilt upp til 20 ára gamlir. Teir eru stórir og kunnu viga millum 25 og 45 kg.
Qimmit 20-it missaanik ukioqalersinnaasarput. Angisuujupput. 25-45 kg missaani oqimaatsigilersinnaasut.
14
Hundar eldri enn 6 mánaðir skulu vera íbundnir og skulu hava eitt hundapláss. Ein skal vera 16 ár fyri at kunna fáa eitt hundapláss.
Qimmit 6-nik qaammateqalersimagaangata kalunnernik pitunneqartarput. Kiisalu qimmiisivimmut ilineqartarlutik. Qimmilivittaarniaraanni 16-it sinnerlugit ukioqartariaqarpoq.
16
Ein stórur hvølpur, sum er 5-6 mánaðir gamal, sleppur at renna við í hundatoyminum. Tá hann er 1 ára gamal, sleppur hann at draga við.
Qimmiaqqat 5-6-nik qaammateqaleraangata qimuttut sanianni pangaleqataasinnaalersarput. Aatsaallu ataasileereerangata qimoqataalersarlutik.
18
Fyri at draga hundasletuna er neyðugt við einum ella fleiri hundum. Tá eitt barn skal læra seg at koyra við hundasletu, verður tó ofta byrjað við einum hundi.
Qamutini ataatsimi Qimmit qimuttut ataasiusinnaapput amerlanerusinnaallutillu. Meeqqat qimussernialerlaat aallaqqaammut ataatsimik qimmeqakkajunnerusarput.
20
Tað er ikki lætt at sleppa at spæla við hvølparnar, um tíkin er í nánd, tí hon verjir teir væl.
Qimmit piaqqat piginngikkaanni pinnguaqatigiuminaattarput arnaasami paarisaramikkit sissuerlugillu.
22
Tað er vandamikið at nærkast teimum vaksnu hundunum, tí teir kunnu leypa á fyri at verja seg.
Qimmillu angisuut qanillinaveersaarneqartarput imminnullu illersorniarlutik inunnik paannissinnaasaramik.
24
Veiðimenn eiga umleið helvtina av hundunum. Fólk, sum hava hundar sum frítíðaráhuga, eiga hina helvtina.
Qimmit qimuttut affaasa missaat piniartunit pigineqarput. Affaalu inunnit aliikkutaralugit uumasuutigineqarlutik.
26
Í sunnara parti av Grønlandi er vanligt at hava onnur hundasløg sum kelidjór heima við hús.
Kalaallit nunaata kujataani naliginnaasuuvoq qallunaat qimmiinik qimmeqarneq. Illumiisinneqartarpullu.
28
Illit kalaallit qimmiinik takunikuuit? Qimussernikuuit?
Sletuhundurin - grønlandshundurin
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh: S1: Hanne Christensen S4: CIA World Fact Book - commons.wikimedia.org S6+12: Greenland Travel - flickr.com S8: Carl Rasmussen (1841–1893) S10+20: Chmee2/Valtameri - commons.wikimedia.org S14+28: Kim Hansen - commons.wikimedia.org S16: Thomas Ritter - pixabay.com S18: Af.mil S22: Taken - pixabay.com S24: Naalakkersuisut S26: Pxhere.com
© 2019 atlantbib.org
X