Giela
Solveig Støbakk Eggen - Snåsa skole
Jorgaluvvon færasullo giella Guðrun ElttørNordlys dannes ved at elektriske ladde partikler fra sola kommer inn i jordas magnetfelt. Feltet styrer partiklene inn i områdene rundt jordas magnetiske poler.
Norðlýsið kemur av elekstriskum partiklum frá sólini, ið koma inn í magnetøkið á jørðini. Økið leiðir partiklarnar inn í umráðið runt um magnetisku pólarnar á jørðini.
Nordlyset opptrer i mange forskjellige former. Fargene i nordlyset er et linjespektrum som dekker hele området.
Norðlýsið kann sígga sera ymiskt út. Litirnir í norðlýsinum síggjast í linjum, ið breiða seg yvir alt økið.
Det latinske navnet på nordlys er aurora borealis. Det samme lysfenomenet kalles Sørlys, eller aurora australis, når det opptrer på den sørlige halvkule, og en fellesbetegnelse på begge er polarlys.
Latínska navnið fyri norðlýsið er aurora borealis. Sama ljósfyribrigdið kallast suðurljósið, ella australis, tá ið tað er á syðru helvt av jørðini, og felagsnevnarin fyri hesi bæði er polarljós.
Nordlys oppstår i den øvre polare atmosfæren, mellom 80 kilometer og sjelden over 500 kilometer over jordoverflaten.
Norðlýsið byrjar í ovara lofthavinum millum 80 kilometrar og sjáldan yvir 500 kilometra hædd yvir yvirflatuni á jørðini.
Frederik Carl Mülertz Størmer var en aktiv norsk nordlysforsker, og utførte et pionerarbeid i kartlegging av nordlyshøyden.
Frederik Carl Mülertz Størmer var ein virkin norskur granskari av norðlýsinum, og hann gjørdi eitt slóðbrótandi arbeiði við at kortleggja norðlýshæddina.
Før, når nordlyset flammet over himmelen ble det sett på som et ondt varsel. Samene trodde at nordlyset var sjelene til de døde og derfor skulle det ikke snakkes om.
Fyrr í tíðini, tá norðlýsið bleiktraði yvir luftini, var tað hildið at vera ónd ávaring. Sámarnir trúðu, at norðlýsið vóru sálirnar hjá teim deyðu, tí skuldi tað ikki tosast um.
Det var også sett på som farlig om du veivet, plystret eller sang under nordlyset. Da kunne nordlyset bli oppmersom på at du var der, trodde folk.
Tað var eisini hildið at vera vandamikið, um nakar veitraði, floytaði ella sang undir norðlýsinum. Tá kundi norðlýsið leggja merki til at tú vart har, hildu tey.
Det er mest sannsynlig å oppleve nordlys i de nordlige delene av Skandinavia, Nord-Russland, Alaska og den nordlige delen av Canada, Grønland, Island og Færoyene.
Tað er mest sannlíkt at uppliva norðlýsið norðalaga í Skandinavia, Norður-Russlandi, Alaska og norðara parti av Kanada, Grønlandi, Íslandi og Føroyum.
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Govvá/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Fotod/ Bil/ Photo:
S1: Bjørn Jørgensen, Samfoto, NTB scanpix
S4+8: PXhere.com
S6: Dag Endre Opedal - flickr.com
S10: Svalbardblues.com
S12: Carl Størmer (1874-1957) - Nasjonalbiblioteket - commons.wikimedia.org
S14: Geralt - pixabay.com
S16: Rawpixel.com
S18: NASA - ndla.no
S20: TheDigitalArtist - pixabay.com