valodu
2. flokkur í Skúlanum við Streymin
Tulkojums uz grenlandiešu valodu Hanne ChristensenGrindhvalur er tannhvalur sem tilheyrir höfrungaætt og er þess vegna í ætt með t.d.háhyrningum og stökkli.
Niisarnaq arfiuvoq kigutilik, aarluarsunnut ilaalluni taamaalilluni aarluit aarluarsuillu ilaqutarai.
Ætt grindhvala sem lifir við Færeyjar kallast ,,langbægslaður grindhvalur”. Þessi tegund hefur lengri bægsli en sá með styttri bægsli.
Taakku Niisarnat Savalimmiut eqqaani uumasuupput. Taaneqartarlutillu “niisarnaq takisuumik talerulik”. Niisarnat taakku takinerusunik taleroqarput niisarnat naatsunik talerulinniit.
Grindhvalir lifa bæði á suður- og norðurhveli. Talið er að um 800 000 grindhvalir séu í Norður-Atlantshafi.
Niisarnaq takisuumik talerulik nunarsuup affaata kujasissortaani avannarpasissortaanilu uumasuupput. Naatsorsuutigineqarpoq niisarnat 800.000 missaaniittut imarpissuup avannarlerniittut.
Grindhvalurinn er spendýr. Afkvæmi þeirra eru á brjósti móður í hálft annað ár hið minnsta. Þau fá tennur við 6 mánaða aldur.
Niisarnaq miluumasuuvoq. Niisarnat piaraat anaanaminnut miluttarput minnerpaamik ukiup appaata affaa. 6.-nik qaammateqaleraangamik kigutitaartarput.
Grindhvalur étur um 50 kg. af fæðu á dag. Hann vill helst borða smokkfiska en við Færeyjar borðar hann líka kolmuna og lax ef ekki er nóg af smokkfiski.
Niisarnaq ullormut 50 kg missaani nerisarpoq. amikut nererusunnerusarpai, amikukippallaaraangalli Savalimmiut eqqaani saarullernanik (blåhvilling) aammalu kapisilinnik (guldlaks) nerisinnaasarpoq.
Það segist að grindhvalur ,,sjái” með eyrunum. Grindhvalur sendir hljóðbylgjur í gegnum rifu á höfðinu. Þegar þeir t.d. hitta smokkatorfu endurkastast hljóðið og þannig veit hvalurinn hvað er framundan.
Oqartoqartarpoq niisarnaq siutikkut “isigisartoq”. Niisarnap nipi maligaasuanik niaqqumi mattattaatigut ingerlatsisarpoq. Amikut ataatsimoortut naammattooraangamigit nipi utersaaqqittarpoq. Taamaasilluni siunermini soqarnersoq paasisarpaa.
Grindhvalur andar í gegnum blásturshol. Vatnsský sést næstum einn metrar upp í loftið þegar hann andar frá sér.
Niisarnaq anersaartorfimmigut anersaaraangami imeq 1 meteri qummut supisarpaa.
Grindhvalir ferðast um í hóp og það er kvendýrið sem stjórnar hópnum og hefur völdin. Kvendýrið lifir lengur en karldýrið og verður 60-65 ára gamalt.
Niisarnat uumasuupput ataatsimoortut. Arnavissat aqutsisuupput kiisalu naalagaasarlutik. Arnavissallu angutivissaninngaanniit uummartunerusarput. Angutivissat 60-65-nik utoqqaassuseqalersinnaasarput.
Karldýrið er stærra en kvendýrið. Það getur orðið um 6.5 metra langt og 2.5 tonn að þyngd.
Angutivissat arnavissaninngaanniit anginerupput. 6,5 meteri missaanik angissuseqalertarput, 2,5 ton-inillu oqimaassuseqalertarlutik.
Færeyingar veiða grindhvali til sér til matar. Talið er að þeir hafi gert það allt frá landnámi á 9.öld.
Savalimmiormiut niisarnat neriniarlugit piniartarpaat. Ilimagineqarpoq ukioq 800-jukkunnili inuit qeqertanut nunasimmatali piniagarilersimagaat.
Það er mikið kjöt og spik á einum hval. Það sem ekki borðast ferskt er saltað og þurrkað þannig að endingin verði lengri. Það er lostæti að borða þurrt hvalkjöt og spik með harðfisk og köldum kartöflum.
Niisarnaq neqqareqaaq orsoqaqalunilu. Neqip sinnera asiunnginnerussammat aannertuneruniassammallu tarajorterneqartarpoq panerserneqartarlunilu. Niisarnaq nikkuliaralugu orserlugu aalisakkanillu panertunik kiisalu naatsiat nillerutunik ilallugu mamartuliarineqartarpoq.
Stjórnvöld mæla ekki með að Færeyingar borði hvalkjöt því það eru of margir þungmálmar í matnum. En hefðin að veiða og borða hval lifir enn meðal Færeyinga.
Oqartussat innersuussutiginngilaat Savalimmiormiut niisarnartortarnissaat aatsitassamik oqimaatsumik (tungmetaller) akoqarpallaarmat. Ileqquusoq malillugu Savalimmiormiut suli piniagaraat nerisaralugulu.
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh: S1: U.S. Fish and Wildlife Service Northeast Region- flickr.com S4+20: Barney Moss - commons.wikimedia.org S6: Chris huh - commons.wikimedia.org S8: Pcb21 - commons.wikimedia.org S10+18: Mmo iwdg - commons.wikimedia.org S12: © Hans Hillewaert - commons.wikimedia.org S14: Shung - commons.wikimedia.org S16: 2315319 - pixabay.com S22+26: Eileen Sandá - commons.wikimedia.org S24: Arne List - flickr.com S28: NOAA Photo Library - commons.wikimedia.org