valodu
Kea Kröber
Tulkojums uz grenlandiešu valodu Agapeta Skifte JensenKoronavirus er eitt nýtt virus, sum á fyrsta sinni varð uppdagað í Kina í 2019. Tað elvdi til eina farsótt har. Virusið líkist einum kransi og eitur tí Korona. Tað er latín og merkir kransur ella krúna.
Coronavirus, virusi nutaaq 2019- mi Kinami naammattoorneqarpoq. Tasamani tuniluuttorsuanngorpoq. Virusi nigalittut isikkorami “Coronamik” taagorneqalerpoq. Tassa latinerit nigalimmut oqaasiat.
Tá virusið ger okkum sjúk, eitur tað COVID-19. Tað er ein ensk stytting fyri “Corona virus desease 2019”. Enn finst einki koppingarevni móti tí.
Coronavirusip napparsimatilerpatigut, taaneqartalersarpoq COVID-19. Taanna tuluit oqaasiannit naalisagaavoq “Corona virus disease 2019”. Suli akiuusutissaqartinneqanngilaq.
Koronavirus hevur spjatt seg sera skjótt til Evropa og allan heimin. Tí eitur tað nú ein alheimsfarsótt ella ein pandemi. Mong eru vorðin sjúk. Summi fáa eingi sjúkueyðkenni, tey flestu gerast eitt sindur sjúk, og onnur gerast álvarsliga sjúk.
Coronavirus sukkasoorujussuarmik Europami nunarsuullu sinnerani siaruapallappoq. Inuppassuit napparsimalerput. Inuit ilaasa maluginagu tunillatsissimasarput, ilai napparsimalaaginnartarlutik allallu napparsimarujussuarlutik.
Børn eru ikki í vandabólki. Gomul fólk og onnur, sum eru veik av tí, at tey hava aðrar sjúkur, kunnu gerast álvarsliga sjúk. Sjúkueyðkennini minna um beinkrím við t.d. hosta, fepri og at hava ilt við at draga andan.
Meeqqat aarlerinartumiinngillat. Inuilli utoqqaat allallu nappaamminnik allamik peqquteqartumik sanngiinnerusut napparsimarujussuaatigilersinnaavaat. Nappaatip ilisarnaatigivai soorlu nualluni, quersorluni, kissarninilluni anersaartorniarnikkullu iluaalliulerluni.
Fólk, sum hava fingið staðfest koronasmittuna, verða sett í sóttarhald. Tað merkir, at tey antin skulu vera heima við hús ella verða sett í sóttarhald onkra aðra staðni.
Inuit coronamik tunillatsissimallutik paasineqartut mattunneqartarput. Tassa imaappoq angerlarsimaannartariaqartut imaluunniit allami kisimiisillugit inissinneqartariaqartut.
Vit kunnu verja okkum sjálvi og onnur við at halda nakrar einfaldar ásetingar.
Immitsinnut inuillu allat tunillatsinnginnissaannut maleruaqqusat ajornanngitsut malikkutsigit siaruatsaaliuissaagut.
Vaska tær væl um hendurnar við sápu í 30 sekund og brúka spritt. Syng sangin Dovni Jákup tvær ferðir ímeðan. Ger tað, áðrenn tú fert til borðs og aftaná, tá tú hevur verið á vesi, og tá tú hevur snýst tær.
Qaqorsaaserluarlugu errortorluartarutta 30 sek.- ni assagullu spritertarutsigit. Errortornermi “Piitaq uuma” marloriarlugu erinarsorneqarsinnaavoq. Nerinnginnermi nereernermi, perusuersareersimanermi kakkereersimanemilu errortorluartoqartassaaq.
Hosta og njósa inn móti arminum við albogan og ansa eftir øðrum við at hava fjarstøðu.
Quersorniaruttalu ikusitta peqiffianut quersortassaagut, inuillu qanippallaarnaveersaarluta.
Hav ikki tætt samband við onnur, t.d. við at taka í hondina, mussa ella klemma. Har fleiri fólk ganga, er neyðugt at gera reint oftari.
Assamminnerit, kunissinerit eqitaarnerillu atorneqarnaveersaartariaqarput. Inuillu amerlasuut aqqusaartagaat eqqiluisaarneqartariaqarput.
Tann, sum kennir seg sjúkan, skal halda seg heima við hús og ringja til lækna, um hann fær nógvan fepur og fær ilt við at anda.
Napparsimaleraanni kissarneqalerlunilu anersaartorniarnikkullu ajornartorsiuteqaleraanni angerlarsimaannartariaqarpoq nakorsamullu sianerluni.
Í mars 2020 lótu mong lond skúlar, barnagarðar og handlar aftur, og tað varð bannað at savnast í stórum tali, hetta fyri at seinka sjúkuni at spjaða seg.
Martsimi 2020- mi nunarpassuarni atuarfiit, meeqqeriviit pisiniarfippassuillu matoorarneqarput. Inuillu amerlasuunngorlutik eqiteruteqqusaajunnaarput. Tunillaassuuttoqannginniassammat.
Um øll verða sjúk samstundis, hava sjúkrahúsini ikki nóg mikið av seingjarplássum. Eisini eru landamørkini millum fleiri lond stongd.
Inuppassuit ataatsikkut napparsimalissagaluarpata napparsimavinni inissaarutissapput. Nunarpassuit aamma killeqarfitik matoorarpaat.
Heimsmál nr. 3 eitur “Góð heilsa og vælvera” og snýr seg um, at øll menniskju í øllum londum eiga rætt til góða heilsu innan 2030. COVID-19 er bert ein av mongum farsóttum í heiminum. Tí er umráðandi, at heilivágur altíð er nóg bíligur hjá øllum.
Nunarsuarmioqatigiit anguniagaat nr. 3 ateqartoq “peqqinneq atugarissaarnerlu” isumaqarpoq nunarsuarmioqatigiit ukioq 2030 angutinnagu peqqissuunissaat. COVID-19 nunarsuarmi tuniluuttorpassuit ilagivaat. Taamaattumik nakorsaatit kikkunnut tamanut akikitsuusariaqarneri pingaaruteqarpoq.
Hóast kreppan kann kennast ófrættakend ella óhugnalig, er umráðandi at trúgva, at tað verður gott aftur. Tað er umráðandi at tosa við ein vaksnan um sínar hugsanir.
Tuniluussuunnera amiilaarnaraluartoq pingaaruteqarpoq eqqissisimanissaq, ajorunnaarumaarnissaalu upperalugu. Inersimasumut eqqarsaatinik oqaloqateqartarnissaq pingaaruteqarpoq.
Hugsar tú um, hvussu tú kanst ansa eftir tær og øðrum? Veitst tú onkran annan sang, sum varir umleið 30 sekund, sum tú kanst syngja, meðan tú vaskar tær um hendurnar?
Eqqarsaatigisarpiuk imminut allallu qanoq illersorsinnaanerlugit? Erinarsuummik nalunngisaqarpit 30 sek.- tut sivisutigisumik, errortornermi erinarsorneqarsinnaasumik?
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Govvá/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Fotod/ Photo:
S1+4: iXimus - pixabay.com + NIAID - flickr.com
S6: U.S. Air Force Graphic by Rosario "Charo" Gutierrez - minot.af.mil
S8+24: Alexey Hulsov - pixabay.com
S10: Alexandra Koch - pixabay.com
S12: Congerdesign - pixabay.com
S14: sst.dk
S16: Hatice EROL - pixabay.com
S18: Clogsilk - flickr.com
S20: CDZ - pixabay.com
S22+30: Mohamed Hassan - pxhere.com
S26: besser-im-blick.de
S28: Globalgoals.org
S32: Succo - pixabay.com