tungumál
Helga Dögg Sverrisdóttir
þýtt á danska frá Helga Dögg SverrisdóttirJónas Hallgrímsson er íslenskt skáld og náttúrurannsakandi. Hann er þekktur fyrir að auðga íslenska tungu.
Jonas Hallgrimsson var en islandsk digter og naturforsker. Han er kendt for at være med til at styrke det islandske sprog, så det tales i dag.
Jónas Hallgrímsson fæddist að Hrauni í Öxnadal þann 16. nóvember 1807. Hann átti þrjú systkin.
Jonas Hallgrimsson blev født i Öxnadal i Nordisland den 16. november 1807. Han havde tre søskende.
Pabbi Jónasar drukknaði í Hraunsvatni þegar Jónas var 9 ára gamall og þá var hann sendur til frænku sinnar sem bjó í Eyjarfirði.
Hans far druknede i Hraunsvand, da Jonas var 9 år. Da blev han sendt til sin tante, som boede i Eyjafjord.
Hraundrangi er sérkenni bæjarnafnsins Hraun og þykir tignarlegur. Hægt er að labba upp að Hraunsvatni og dranganum.
Klippesøjlen “Hraunsdrangi” er et kendemærke for gården Hraun og anses for majestætisk. Man kan gå op til Hraunsvandet og søjlen.
Jónas fór í nám til Danmerkur árið 1832. Náttúrufræði var hans aðalgrein. Síðar fékk hann styrk frá Íslandi til að rannsaka náttúrufar Íslands.
Jonas tog til Danmark i 1823 og studerede naturvidenskab. Senere fik han støtte fra staten til at udforske naturen i Island.
Hann ásamt fleirum gáfu út blað sem hét Fjölnir. Þar birti hann mikið af kvæðum sínum og ritgerðum.
Han udgav blandt andet et blad, som hed “Fjölnir”. Dér blev mange af hans digte og artikler udgivet.
Jónas var góður þýðandi og bjó til nýyrði á íslensku og sérstaklega orð sem tengdust náttúrufræði sem var hans áhugasvið.
Jonas var en god oversætter og lavede nye islandske ord om naturen, som han var interesseret i.
Við notum enn orð sem Jónas bjó til. Eitt orða hans var valið fallegasta orðið ,,himingeimur.” Jónas er á 10.000 króna seðlinum.
Vi bruger stadigvæk ord, som Jonas lavede. Et af ordene - “himingeimur” (“univers”) - blev valgt som det pæneste ord. Jonas er på den islandske 10.000 kr. seddel.
Jónas hafði næmi fyrir íslenskri tungu. Íslendingar halda upp á afmæli hans, 16. nóvember, á hverju ári með ,,Dagur íslenskrar tungu” og skólabörn minnast dagsins á ólíkan hátt, t.d með upplestri og leikþáttum.
Jonas havde god fornemmelse for islandsk. Vi fejrer hans fødselsdag 16. november hvert år med ,"Islands nationale sprogdag”. Elever fejrer dagen på forskellig måde, f.eks. med oplæsning og skuespil.
Stóra upplestrarkeppnin er haldinn á hverju ári í 7. bekk um allt land. Nemendur keppa um hver les best. Keppnin er til heiðurs Jónasi Hallgrímssyni og byrjar á afmælisdegi hans.
Den store oplæsningskonkurrence foregår hvert år i hele landet. Elever konkurrere om, hvem som læser bedst. Denne læsekonkurrence ærer Jonas Hallgrimsson og starter på hans fødselsdag.
Jónas Hallgrímsson dó í Kaupmannahöfn árið 1945 eftir blóðeitrun sem hann fékk eftir að hann fótbrotnaði. Settur var minnisvarði á húsið þar sem hann bjó síðast í Kaupmannahöfn í Skt. Peders Stræde 22.
Jonas Hallgrimsson døde i København i 1945 efter en blodforgiftning, som han fik efter at han brækkede sit ben. Et mindesmærke blev sat på huset i København, hvor han sidst boede - Skt. Peders Stræde 22.
Hann var grafinn í Kaupmannahöfn en síðar komu bein hans til Reykjavíkur. Það átti að jarðasetja þau í Öxnadal en því neituðu prestar.
Han blev begravet i København, men senere kom hans knogler til Reykjavik. Meningen var at begrave dem i Öxnadal, men præsterne nægtede.
Beinin voru flutt aftur til Reykjavíkur og þar var hann grafinn 16. nóvember 1946. Minnisvarði af Jónasi Hallgrímssyni var reistur í Reykjavík.
Knoglerne blev igen transporteret til Reykjavik og der blev han begravet den 16. november 1946. En statue af Jonas Hallgrimsson blev opført i Reykjavik.
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1: Stamps.postur.is + Déssington - 1845
S4: Stamps.postur.is
S6: Ron Kroetz - flickr.com
S8: Helga Dögg Sverrisdóttir
S10: Debivort - commons.wikimedia.org
S12: Regensen - ca. 1840 - commons.wikimedia.org
S14: Konráð Gíslason, Jónas Hallgrímsson, Tómas Sæmundsson, Brynjólfur Pétursson - 1835
S16: Yylhyramalid.is
S18: Worldbanknotescoins.com
S20+22: Síðuskóli, Akureyri
S24: Bibliotek.kk.dk
S26: Helgi Halldórsson - flickr.com
S28: Stefán Birgir Stefáns - flickr.com
S30: Akureyrarstofa