mál
Solveig Støbakk Eggen - Snåsa skole
Guovsagis ilmmá gå elfámo lieddidum partihkala biejves båhti ednama magnehtabájkkáj. Bájkke jåhtå partihkalijt birra ednama magnetikalasj gietjijt.
Nordlys dannes ved at elektriske ladde partikler fra sola kommer inn i jordas magnetfelt. Feltet styrer partiklene inn i områdene rundt jordas magnetiske poler.
Guovsagis la moattes umasse láhkáj. Guovsagisá bájno li sáhtsospektrum mij ålles guovlov gåbttjå.
Nordlyset opptrer i mange forskjellige former. Fargene i nordlyset er et linjespektrum som dekker hele området.
Guovsagis latijna giellaj la aurora borealis. Sämmi tjuovgga gåtjoduvvá Oarjjetjuovggan, jali aurora australis, gå l oarjje lahkkejårbbådisán, ja aktisasj báhko goappatjijda l polárraguojttem.
Det latinske navnet på nordlys er aurora borealis. Det samme lysfenomenet kalles Sørlys, eller aurora australis, når det opptrer på den sørlige halvkule, og en fellesbetegnelse på begge er polarlys.
Guovsagis bajep pollárailmen ilmmá, gassko 80 km ja vuorjjáj 500 km badjel ednamgiera badjel.
Nordlys oppstår i den øvre polare atmosfæren, mellom 80 kilometer og sjelden over 500 kilometer over jordoverflaten.
Frederik Carl Mülertz Størmer lij vissjalis vuona guovsagisåtsådiddje gut njunjunusa bargov dagáj gå guovsagisá alladisáv guoradaláj.
Frederik Carl Mülertz Størmer var en aktiv norsk nordlysforsker, og utførte et pionerarbeid i kartlegging av nordlyshøyden.
Dålen, gå guovsagis almen lippsjoj, nievres dåbddo bådij. Sáme guovsagisáv jáhkkin lij jábbmema sielo ja danen ittjij galggam dan birra ságastit.
Før, når nordlyset flammet over himmelen ble det sett på som et ondt varsel. Samene trodde at nordlyset var sjelene til de døde og derfor skulle det ikke snakkes om.
Vuojnnuj aj váralasj jus säjvoj, sjnjurkoj jali lávloj gå guovagis lij. De guovsagis máhtij árvvedit danna lidji, almatja usjudallin.
Det var også sett på som farlig om du veivet, plystret eller sang under nordlyset. Da kunne nordlyset bli oppmersom på at du var der, trodde folk.
Guovsagisáv dávk ienemusát váset nuortta guovlon Skandinavian, Nuortta-Gárjjelin, Alaskan ja nuortta guovlon Canadan, Ruonáednamin, Islánndan ja Färsuollun.
Det er mest sannsynlig å oppleve nordlys i de nordlige delene av Skandinavia, Nord-Russland, Alaska og den nordlige delen av Canada, Grønland, Island og Færoyene.
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Govvá/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Fotod/ Bil/ Photo:
S1: Bjørn Jørgensen, Samfoto, NTB scanpix
S4+8: PXhere.com
S6: Dag Endre Opedal - flickr.com
S10: Svalbardblues.com
S12: Carl Størmer (1874-1957) - Nasjonalbiblioteket - commons.wikimedia.org
S14: Geralt - pixabay.com
S16: Rawpixel.com
S18: NASA - ndla.no
S20: TheDigitalArtist - pixabay.com