Aftur til leiting
Broyt
mál
mál
Stöðvið matarsóun!
Nerisassanik eqqaaneq unitsilli!
Buster Adam Valeur Madsen, Clara Grandt Larsen, Emilie Møller Carlsen & Emma Grønne - Vonsild Skole
Týtt: Agapeta Skifte Jensen
4
Matarsóun er orðið stórt umhverfisvandamál í heiminum. Matarsóun hefur verið í kastljósinu síðan 2008. Nú er það eitt af heimsmarkmiðum Sameinuðu Þjóðana að helminga matarsóun fyrir árið 2030.
Nerisassanik eqqaaneq nunarsuarmi silaannarmik ajornartorsiortitsivoq. 2008-p kingorna nerisassanik eqqaaneq eqqumaffiginiarneqalerpoq. FN-p nunarsuarmi anguniagassatut siunniuppaa 2030- mi nerisassanik eqqaaneq aaffaannanngortinniarneqarpoq.
6
Matarsóun skapar mikið álag á umhverfið. Ef við brennum mat þá fer CO₂ út í andrúmsloftið. Þegar mikið af CO₂ kemst út í andrúmsloftið, hækkar hitastig jarðar og ísinn á Norður- og Suðurpólnum bráðnar hraðar.
Nerisassanik eqqaneq pinngortitamut ajoqutaasorujussuuvoq. Nerisassat ikuallakkaanni CO₂ aniatinneqartartarpoq. Silaannaq CO₂-qarpallaaleruni kiatsissaaq, taamaalilluni sikuijuitsut aakkiartorneri sukkanerulissallutik.
8
Maður sparar bæði CO₂ og peninga með því að henda ekki mat. Öll dönsk heimili hentu samtals 261.000 tonnum af mat árið 2011. Þetta voru 240.000 tonn árið 2017.
Nerisassanik eeqqaangikkaanni CO₂- mik aniatitsinikinnerusoqassaaq aamma aningaasanik sipaartoqassaaq. Danskit angerlarsimaffiinit 2011- mi nerisassat 261.000 tonsit iginneqarsimapput. 2017- mi 247.000- nut appariarsimapput.
10
Við hendum 66 tonnum af mat á hverri sekúndu í öllum heiminum. Á hverju ári hendum við 1,6 milljörðum tonna. Á sama tíma svelta 870 milljónir manna á degi hverjum. Þetta verður að breytast!
Nunarsuaq tamakkerlugu sekundimut nerisassat 66 tons iginneqartarput. Ukiut tamaasa 1,6 milliardit tonsit. Uffa ullormut inuit 870 milliuunit kaattut. Allannguisoqartariaqarpoq!
12
Sá matur sem við hendum mest af er ávextir, grænmeti, mjólk, brauð og kjöt. Það á sér stað bæði á heimilum og í búðum.
Nerisassat iginneqarajunnerit angerlarsimaffinniit niuertarfinniillu tassaapput paarnat, naatitat, immuit neqillu.
14
Í Danmörku er fólk sem fer að “rusla” mat. Það þýðir að þau finna mat í ruslagámum matvöruverslana. Sumar búðir setja poka út eftir lokunartíma með mat, sem er enn hægt að borða. Þá geta fátækir fengið ókeypis mat.
Danmarkimi eqqagarsiortoqartarpoq. Tassa niuertarfiit eqqaaviini nerisassarsiortunik. Niuertarfiit ilaat matugaangamik nerisassanik igitassaraluaminnik suli nerineqarsinnaasunik puunik silatiminnut ilisisarput. Taamaalillutik akissaqanngitsut akeqanngitsunik nerisassaqarniassammata.
16
Árið 2018 var fundið upp app í Danmörku sem átti að hjálpa við að draga úr matarsóun. Það heitir ,,Too good to go”. Það er dæmi um hvernig hægt er að breyta venjum fólks. Núna getur maður pantað mat sem er ekki seldur á veitingastað og fengið ódýrt.
Danmarkimi 2018-mi app-imik nassaartoqarpoq, qanoq ilioraanni nerisassanik eqqaasoqannginnissamik ikiuisumik. “Too good to go”-mik taaguuteqarpoq. Inuit ileqquminnik allannguisinnaanerannik assersuutitaqarpoq. Maannakkullu nerisassat neriniartarfinni tunineqanngitsoornikut akikinninngorlugit pisisoqarsinnaalernikuupput.
18
Aðrir reyna að rækta og selja matarvörur staðbundið svo að maður þurfi ekki að senda mat frá hinni hlið jarðarinnar til Danmerkur, ef maður getur ræktað hann sjálfur.
Allat namminneerlutik naatitsillutik nerisassanik tuniniaaneq misilittarpaat, taamaalilluni nunarsuup illuatungaaniit nerisassanik nassiussuisoqannginniassammat.
20
Annað heimsmarkmið Sameinuðu Þjóðanna fjallar um að stöðva hungur í heiminn og markmið númer 12 fjallar um að við ættum ekki að framleiða meira en við þurfum svo við þurfum ekki að henda. Hvað getur þú gert til að minnka matarsóun í þínu daglega lífi?
FN-p nunarsuaq tamakkerlugu siunniussaani nr. 2-mi kattoqarunnaarnissaa anguniarneqarpoq aamma nr. 12-mi atorsinnaasat sinnerlugit sanaartortoqannginnissaq anguniarneqassasoq, taamaalilluta eeqqaaneq annikilliniassammat. Ulluinnarni illit qanoq ilillutik nerisassanik eqqaanikillinissat iliuuseqarfigisinnaaviuk?
Stöðvið matarsóun!
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1: globalgoals.org + publicdomainvectors.org + Taz - commons.wikimedia.org
S4: Taz - commons.wikimedia.org
S6: Emilian Robert Vicol + Gerd Altmann - pixabay.com
S8+14: Sigurdas - commons.wikimedia.org
S10: Piqsels.com
S12: Ukendt
S16: Toogoodtogo.dk
S18: Pxhere.com
S20: Globalgoals.org
Globalgoals.org
© 2020 atlantbib.org
X