kieltä
Pernille Kousgaard Andersen & Rebekka Hardonk Nielsen
Käännetty: June-Eyð Joensen2. verdenskrig begyndte i 1939, da Tyskland invaderede Polen. Den 9. april 1940 blev Danmark invaderet af tyske tropper.
Seinni heimsbardagi byrjaði í 1939, tá ið Týskland leyp á Pólland. 9. apríl 1940 gjørdu týskir hermenn innrás í Danmark.
Man vidste at tyskerne var på vej til Norge efter jernmalm, og derfor gjorde man ikke noget, da man opdagede de tyske flåder i Storebælt et par dage før. Her ses de ruter, tyskerne brugte op igennem Danmark.
Danir vistu, at týskarar vóru á veg til Noregs eftir jarnmálmi, og tí gjørdu teir einki, tá ið teir varnaðust týskar herflotar í Stórabelti nakrar dagar frammanundan. Her síggjast ruturnar, sum týskarar brúktu upp ígjøgnum Danmark.
Det var et overraskelsesangreb kl. 4 om morgenen. Danskerne blev vækket af kampfly og soldater.
Tað var eitt álop, sum kom óvæntað á danir kl. 4 um morgunin. Danir vórðu vaktir av stríðsflogførum og hermonnum.
Danmark overgav sig meget hurtigt til tyskerne, da hæren ikke var stærk nok til at kæmpe imod.
Danir lótu seg øgiliga skjótt upp í hendurnar á týskarum, tí herurin ikki var nóg væl fyri til at stríðast ímóti.
Telefonforbindelsen blev afbrudt og derfor kæmpede få militærenheder i Sønderjylland videre, fordi de ikke vidste, at Danmark havde overgivet sig. 16 soldater døde den 9. april 1940.
Telefonsambandið varð avbrotið, og tí stríddust nakrar herdeildir í Suðurjútlandi víðari, tí tær ikki vistu, at Danmark hevði givið seg undir. 16 hermenn doyðu 9. apríl 1940.
I Aalborg blev de første flyvesedler kastet ned. Det var en seddel på ukorrekt dansk, som hed “Oprop!” - hvor tyskerne forklarede, at de beskyttede Danmark mod englænderne.
Í Aalborg vórðu fyrstu flogseðlarnir tveittir niður yvir býin. Tað vóru seðlar við skeivum donskum málburði og við yvirskriftini “Oprop!” - har týskarar greiddu frá, at teir vardu Danmark ímóti onglendingum.
De sidste år af krigen kom der en del modstandsgrupper, som kæmpede mod tyskerne. De hjalp englænderne med at tage imod våben og soldater eller lave sabotage. En kendt gruppe hed "Hvidstengruppen". Mange blev henrettet af tyskerne.
Síðstu krígsárini tóku fleiri mótstøðubólkar seg upp, sum stríddust ímóti týskarum. Teir hjálptu onglendingum við at taka ímóti vápnum og hermonnum ella gjørdu herverk. Ein víðagitin bólkur kallaðist “Hvidstens-bólkurin”. Nógv vórðu tikin av døgum.
Danmark var hersett í fimm ár og varð alment frælst 5. mai 1945.
To dage efter blev Bornholm bombet af Sovjetunionen og besat den 9. maj. Bornholm blev derfor først frit den 5. april 1946 - et år efter resten af Danmark.
Tveir dagar seinni bumbaði Sovjetsamveldið Bornholm og hersetti oynna 9. mai. Bornholm varð tískil ikki frælst fyrr enn 5. mai 1946 - eitt ár eftir restini av Danmark.
I dag mindes man i Danmark stadig 9. april og Danmarks befrielse 5. maj. Mange sætter lys i vinduerne d. 4. maj om aftenen som et symbol på befrielsen.
Danir minnast framvegis 9. apríl og frælsisdagin 5. mai. Nógv seta ljós í vindeyguni 4. mai um kvøldið sum eitt tekin um, at hersetingin endaði.
Kennir tú nakran, sum sjálvur hevur upplivað kríggj? Hvør er søga teirra?
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1: Lars Lindeberg - commons.wikimedia.org
S4+8: Nationalmuseet - samlinger.natmus.dk
S6: Weserübung-Süd_Norsk.PNG/ Lindberg - commons.wikimedia.org
S10+18: Nationalmuseet - flickr.com
S12: Ukendt - commons.wikimedia.org
S14: Comrade King - flickr.com
S16: Hans Jørn Storgaard Andersen - commons.wikimedia.org
S20: Ukende - Frihedsmuseet - flickr.com
S22: Torange.biz
S24: U.S. Navy - 1944 - commons.wikimedia.org