keelt
Anne Karin Sjøstrøm & Stefan Nielsen
Tõlkija: Helga Dögg SverrisdóttirSameiningin verður hátíðarhildin um alt Danmark í 2020, tí Suðurjútland aftur gjørdist partur av Danmark eftir at hava verið uttanfyri í 56 ár.
Endurfundirnir eru haldnir hátíðlegir um alla Danmörku í 2020. Það er vegna þess að Suður-Jótland varð aftur hluti af Danmörku eftir 56 ár.
Suðurjútland eitur eisini Norðurslesvík. Saman við Suðurslesvík, sum er partur av Týsklandi, er Norðurslesvík partur av gamla hertugadøminum Slesvík.
Suður-Jótland heitir líka Norður-Slésvík og var sameinað Suður-Slésvík, sem er þýskt svæði, og hluti af hertogadæminu Slésvík.
Í 1864 misti Danmark Slesvík og Holstein til Prussland (Týskland). Her búðu fólk, sum tosaðu frísiskt, danskt og týskt saman.
Danmörk tapaði Slésvík og Holstein til Prússana (Þýskaland) árið 1864. Þar bjuggu þeir sem töluðu frísnesku, dönsku og þýsku hlið við hlið.
Tá Týskland tapti fyrra heimsbardaga var møguligt at halda eina fólkaatkvøðu í einum parti av Slesvík um, hvat land, tey skuldu verða partur av. Hetta var 10. februar og 14. mars 1920.
Eftir fyrri heimsstyrjöldina, sem Þýskaland tapaði, var mögulegt að halda þjóðaratkvæðagreiðslu í hluta Slésvíkur um hvoru svæðinu fólk vildi tilheyra. Það gerðist 10. febrúar og 14. mars 1920.
Valdemarsdag, 15. juni 1920, gjørdist Norðurslesvík aftur alment ein partur av Danmark og verður nú kallað Suðurjútland. Markið bleiv flutt frá Kongaánni, sunnan fyri Kolding, til beint norðan fyri Flensborg.
Á Valdemarsdegi 15. júní 1920 varð Norður-Slésvík opinberlega hluti af Danmörku aftur og var kallað Suður-Jótland. Landamærin færðust frá Kongeåen, suður af Kolding, aðeins niður fyrir norður Flensborg.
Suðurslesvík helt fram við at vera partur av Týsklandi - Frá Flensborg har norðuri til Rendsburg við ánna Ejderen.
Suður-Slésvík varð áfram hluti af Þýskalandi- frá Flensborg í norðri til Rendsburg við fljótið Ejderen.
10. juli kom Kristian 10. kongur ríðandi gjøgnum gamla marknaliðið við Frederikshøj, sum er millum Christiansfeld og Kolding. Sum tekin um sameiningina tók kongur eina lítla smágentu upp á hestin hjá sær, og tað er eitt minni, sum enn er livandi.
Þann 10. júli 1920 reið Christian 10. konungur í gegnum gamla landamærahliðið við Frederikshøj milli Kolding og Christiansfeld. Menn muna það því hann tók litla stúlku upp á hestinn sem tákn fyrir sameininguna.
Ein minnisvarði er settur upp á tí staðnum. Tað finnast fleiri enn 650 slíkir minnisvarðar kring um í Danmark. Síðani 1995 hevur eisini eitt sameingar- og marknasavn verið her.
Settur var upp bautasteinn á staðnum. Það finnast um 650 svipaðir steinar víðs vegar um Danmörku. Frá 1995 hefur verið lítið sameininga- og landamærasafn hér.
Eftir 1920 komu tjóðskaparminnilutar at vera báðumegin markið. Enn er ein týskur minniluti í Suðurjútlandi og ein danskur minniluti í Suðurslesvík. Tí eru týskir skúlar og feløg í Norðurslesvík / Suðurjútlandi og danskir skúlar og feløg í Suðurslesvík.
Eftir 1920 komu fram minnihlutahópar beggja vegna landamæranna. Það finnst enn þýskur minnihlutahópur á Suður-Jótlandi og danskur minnihlutahópur í Suður-Slésvík. Þess vegna eru þýskir skólar og félög í Norður-Slésvík/Suður-Jótlandi og danskir skólar og félög í Suður-Slésvík.
2020 verður eisini hátíðarhildið sunnan fyri markið í Slesvík-Holstein, men her hátíðarhalda tey, at 100 ár eru liðin síðani demokratisku fólkaatkvøðuna, og tey hátíðarhalda eisini tað góða grannalagið tvørtur um landamarkið.
Á árinu 2020 er líka fagnað sunnan megin við landamærin í Slésvík-Holstein, en því er fagnað að 100 ár eru liðin frá þjóðaratkvæðagreiðslu og friðsamlegum nágrönnum hinum megin landamæranna.
Kennir tú til øki, sum hava skift frá at hoyra til eitt land til at hoyra til eitt annað?
Þekkir þú önnur landamærasvæði sem hafa breytt eignarhaldi til annars lands?
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1: Heinrich August Emil Dohm - 1921 (1875-1940)
S4: 1920 - Kongelig Bibliotek - commons.wikimedia.org + genforeningen2020.dk
S6+14: Kulturministeriet - kum.dk
S8: Slaget ved Dybbøl - Richard Knötel (1857-1914) - commons.wikimedia.org
S10+12: Rigsarkivet - flickr.com
S16: Museum Sønderjylland - msj.dk
S18: Grænseforeningen.dk
S20: Picryl.com + commons.wikimedia.org
S22: Gemeinsam-ueber-grenzen.de
S24: Comerade King - flickr.com
www.genforeningsmuseet.dk