Tilbake til søk
Skift
språk
språk
De Dansk Vestindiske øyer - en dansk historie
Danskit Indiaaqqat qeqertaataat - danskit oqaluttuaataat
Kathrine Lysen, Katrine Skov & Sophus Lorentzen
Oversatt til grønlandsk av Agapeta Skifte Jensen
4
Danmark var på 1600-1800-tallet ei kolonimakt. Danmark hadde mellom anna koloniar på Grønland, i Vest-Afrika, India og Karibia (Vest-India).
Danmarki 1600- 1800-mut nunasiaateqarpoq. Danmarkip nunasiaatigai uku. Kalaallit nunaat, Afrikap kitaa, India, Caribia (Indiaaqqat).
6
Dansk Vestindia bestod av tre øyer: Sankt Thomas, Sankt Jan og Sankt Croix. Dei var danske frå 1691-1917.
Indiaaqqat pingasunik qeqertartaqarput: Sankt Thomas, Sankt Jan aamma Sankt Croix. Danskiupput 1691-miit 1917- mut.
8
I 1672 vart det starta ei koloni på Sankt Thomas, og i 1718 erobra Danmark Sankt Jan som elles høyrde til England. I 1733 kjøpte Danmark Sankt Croix av Frankrike.
1672- mi Sankt Thomas aamma 1718- mi Sankt Jan Danmarkip nunasiaatigilerpai, taakku Englandimit pigineqarsimagaluarput. 1733- mi Danmarkip Sankt Croix Frankrigimit pisiarivaa.
10
Dansk Vestindia er ein del av den kjende “trekanthandelen”. Danmark bytte tøy og våpen til slavar i Afrika som dei seilte til Vest-India. Her bytte ein dei mot sukker, tobakk og bomull som vart seila til Danmark.
Indiaaqqat niuernerni tusaamasaasuni ilaavoq. Danmarki Afrikamut atisat aallaasillu inussiaatinut paarlaattarpaat, inussiaatillu Indiaaqqamukaanneqartarput. Tassani sioraasanik, tupanik bomuldinillu paarlaassissutigineqartarput. Pisiallu Danmarkiliaanneqartarput.
12
Slavane vart bortførte frå heimane deira. Dei arbeidde hardt dagen land og budde under forferdelege forhold. Nokre slavar flykta fra plantasjane.
Inussiaatit angerlarsimaffiiniit aallarunneqartarput. Ulloq naallugu sulisitaasarput, ajortorujussuarnilu ineqartinneqartarlutik. Inussiaatit ilaat naasorissaasoqarfinniit qimaasarput.
14
Hvis ein vart fanga fekk det store konsekvensar. Nokre vart piska, andre det som var enda verre.
Qimaasut tigusarineqaraangamik pillarterujussuartarput. Ilaat iperartorneqartarput ilaallu ajornerujussuarmik pillartittarput.
16
Den 3. juli 1848 vart slaveriet i Vestindia oppheva av den danske generalguvernøren Peter von Scholten.
Julip pingajuani 1848 sakkutuut naalaanerata Peter von Scholtenip Indiaaqqani inussiaateqarneq atorunnaarsippaa.
18
I det gamle Dansk Vestindia kan ein mellom anna sjå Fort Christian og Fort Frederik. Dei ligg begge i gamle danske byar.
Indiaaqqani takuneqarsinnaapput soorlu makku: Fort Christian aamma Fort Frederik. (illussaarsuit) Danskit illoqarfigisakuini napasut.
20
Dei tre øyene vart solgt til USA i 1917 for 25 millionar dollar. Dei fleste innbyggjarane er etterkommarar av slavane. Øyene heiter i dag Jomfruøyene (US Virgin Islands).
1917- mi USA- mut 25 millioner dollarsilerlugit tunineqarput. Innutaasa amerlanersaat inussiaatinik kingoqqisuupput. Maannakkut qeqertaaqqat ateqalernikuupput, Jomfruøerne (US Virgin Islands).
22
Hovudstaden på Jomfruøyene heiter Charlotte Amalie og det er framleis mange vegnamn på dansk der.
Jomfruøernip illoqarfiisa pingaarnersaat ateqarpoq, Charlotte Amalie, sulilu danskit taaguutaannik arlalinni naammattuugassaqarpoq.
24
Turisme er det Jomfruøyene lever av i dag. Det kjem meir enn 2 millionar vitjarar i året.
Ullumikkut Jomfruøerne takornariaqarnermik inuussutissarsiuteqarput. Ukiumut 2 millioner sinnerlugit takornariarneqartarput.
26
Illit nunat nunasiaateqarnikuua?
De Dansk Vestindiske øyer - en dansk historie
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva: S1+24: Sanni Craft S4: George Webster/ 1800 - commons.wikimedia.org S6+22+26: Martin Lie - commons.wikimedia.org S8: Jason Crotty - flickr.com S10: Sémhur - commons.wikimedia.org S12: http://ctlsites.uga.edu S14: Brantz Mayer/ 1854 - commons.wikimedia.org S16: www.virgin-islands-history.org S18: N2theBlue - commons.wikimedia.org S20: Jerry Woody - commons.wikimedia.org
© 2016 atlantbib.org
X