Tilbake til søk
Skift
språk
språk
Kigutit
Alt um tenn
Sara Alawad, Nilla Haga och Masa Ismail - Östergårdsskolan, Halmstad
Oversatt til færøysk av Guðrun Elttør
4
Kigutit qaqortortaat sikassaammik taaneqartarpoq. Taanna timinni sananeqaatinni manngernersaavoq. Sikassaatip kigut nungullarnaveersaartarpaa, mannguanullu illersuutaalluni.
Tað hvíta á tonnunum kallast emalja. Emaljan er tað, sum er tað harðasta í kroppinum. Emaljan syrgir fyri, at tennirnar ikki slítast, og hon verjir tannbeinið.
6
Kigutip manngua saanermik manngerneruvoq. Kigutip manngua sikassaallu ataatsimut taasarparput kigummik.
Tannbeinið er nógv harðari enn beinagrindin. Emaljan og tannbeinið er tað vit kalla tonn.
8
igutip iluaniippoq pulpa, taanna sianiutinik akoqarpoq. Pulpa misikkarissuuvoq, taamaammat kigutileritikkaangatta qeritinneqaqqaartarpugut.
Inni í tonnini er tannkyka, ið er úr nerva- og bindivevnaði og blóðæðrum. Tannkykan er viðbrekin, tí er tað, tú hevur tørv á doyving, tá tú ert hjá tannlækna.
10
Kigutit ikkimmut atapput. Marluk -pingasunik sorlaqarlutik atasarput aalannginnerussagamik.
Tenninar eru fastar í kjálkabeininum og hava tvær ella tríggjar røtur. Tær eru ikki heilt fastar, tí kunnu tær flytast seg eitt lítið sindur.
12
Inunngoraangatta kigutissagut ikkitsinni soorlumi naasussannguit. Ataatsimik ukioqalertinnak kigutitaareersimasarputit. Kigutit taakkua immuttuutinik taaneqartarput.
Tá tú vart fødd/ur, vóru tenninar sum smá fræ í kjálkabeininum. Áðrenn tú fylti eitt ár, komu tær fyrstu tenninar fram. Hesar verða róptar mjólkatenn.
14
12-13-nik ukioqalersinnak immuttuutitit tamaasa taarsereesimasarpatit. nutaanik kigutitaartarputit. Qanitta ilorpasissuani kigutit nutaat sisamat alliartortarput. Taaneqartarput ilissimatussutsip kigutaanik. Kigutitaatit inuunerpit sinnerani kigutigissavatit.
Tá tú verður áleið 12-13 ár, hevur tú mist tær flestu mjólktenninar. Tú fært nýggjar tenn. Aftast í munninum veksa fýra jagslar, ið verða róptir vísdómstenn. Tær nýggju tenninar hevur tú restina av lívinum.
16
Kigutitit salittanngikkukkit bakterissat periarfississavatit kigutinnik aserorterinissaanik. Tassami nerigaangavit bakterissat kigutippit sikassaataa mangialersarmassuk qarnup seernatua iluaqutsiullugu, taamalilluni kigut putoqalersillugu. Putoq taaneqartarpoq caries.
Um tú ikki heldur tenninar reinar, gevur tú bakteriunum høvi til at oyðileggja tenninar. Tí tá tú etur, niðurbróta bakteriurnar og sýra emaljuna, og tú fært hol í tenninar. Tað eitur karius.
18
Nererusaartaruit bakterissat akornutissaqanngitsumik ulapissapput. Kigutinnut ajunnginnerussaaq neriffiit aalajangersimasut neriffigisarukkit, aamma ullaakkut unnukkullu kigutit salittarukkit.
Um tú etur alla tíðina eitt sindur, sleppa bakteriurnar at arbeiða óhindraðar. Tenninar hava best av, at tú etur máltíðirnar fastar tíðir á degnum, og at tú bustar tenn bæði morgun og kvøld.
20
Kigutit
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1+16+20: ㏄ - Authoritydental.org
S4: Dozenist - commons.wikimedia.org
S6+8: Sam Fentress - commons.wikimedia.org
S10: Descriptive anatomy of the human teeth" (1902) - flickr.com
S12: David Shankbone - commons.wikimedia.org
S14: Tomas Gunnarsson - commons.wikimedia.org
S18: Natalia Ovcharenko - pixabay.com
© 2022 atlantbib.org
X