Skift
språk
Planehta mijá biejveoalen
Die Planeten unseres Sonnensystems

1. a og 6. b Vonsild Skole

Oversatt til tysk av Miriam Inäbnit
3
4

Mijá biejveoalen li gáktsa planehta ma biejve birra jålådi. Niellja åvdemus li gierggeplanehta ja niellja maŋemus li gásaplanehta. Biejvve l stuor násste.

Unser Sonnensystem besteht aus acht Planeten, die um die Sonne kreisen. Die ersten vier sind Felsplaneten und die letzten vier sind Gasplaneten. Die Sonne ist ein grosser Stern.

5
6

Planehta guddnedi lagámus biejves: Merkurius, Venus, Gaia (Ednam), Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus och Neptunus. Gájkka li jubmela romak åsskos gåhtjoduvvam.

Die Planeten mit dem kürzesten Abstand zur Sonne heißen Merkur, Venus, Tellus (Die Erde), Mars, Jupiter, Saturn, Uranus og Neptun. Alle sind nach den Göttern der römischen Mythologie benannt.

7
8

Merkurius la sjievnnjis ja ruojos bákteplanehtta. Biejven máhttá gitta  450ºC (liegga tsiehka) ållit ja iján -170ºC (galmma tsiehka). Dat la unnemus planehtta.

Der Merkur ist ein dunkler und wüster Felsplanet. Die Temperatur kann bis zu 450ºC am Tag erreichen und bis zu -170ºC in der Nacht sinken. Es ist der kleinste Planet.

9
10

Venus la goalmát unnemus planehtta. Dat la aj tjuovggasamos, ja máhttá danen álu Ednamis vuojnnut. Venus la agev birrusin 465ºC (liegga tsiehka).

Die Venus ist der drittkleinste Planet. Es ist auch der hellste Planet und kann deshalb oft von der Erde aus gesehen werden. Die Temperatur der Venus liegt immer bei 465ºC .

11
12

Ednam almma Gaiav guddnet. Sämmi stuorre degu Venus la.“ Alek/lahtte planehtta” aj gåhtjoduvvá. Danen gå birrusin 70% tjátjes gåbttjå. Dat la dat ájnna planehtta gånnå dåbddo viesso l. Ednama birra mánno jålåt.

Die Erde heisst eigentlich Tellus. Sie ist so gross wie die Venus. Sie heisst auch “Der blaue Planet”. Dieses kommt daher, dass 70% des Planeten mit Wasser bedeckt ist. Es ist der einzige Planet, wo man weiss, dass es Leben gibt. Der Mond kreist um die Erde herum.

13
14

Mars gåhtjoduvvá dat ”ruoppsis planehtta”. Dat la tjoasskáp Marsan gå ednamin. Gasskamierre -60°C (galmma tsiehke). Marsan li guokta máno. Moadda ulmutjadagi vuobmanrakehta li rájaduvvam Marsaj. Garriji ulmutjijt Marsaj rádjat soames bále boahtteájgen.

Der Mars wird auch “der rote Planet” genannt. Auf dem Mars ist die Temperatur kälter als auf der Erde. Im Durchschnitt -60℃. Der Mars hat zwei Monde. Man hat mehrere unbemannte Raumfahrzeuge auf den Mars geschickt. Man arbeitet daran, in der Zukunft Menschen auf den Mars zu schicken.

15
16

Jupiter la stuorámus planehtta jårbbå biejveoalen ja la vargga gålmågierde låsep aktan gájkka planehtajs. Dat la gásaplanehtta nanos sisnutjijn. Jupiterin li 63 oahpes máno.

Der Jupiter ist der größte Planet des Sonnensystems und wiegt fast dreimal soviel wie alle anderen Planeten zusammen. Es ist ein Gasplanet mit einem festen Kern. Bisher hat man 63 Monde des Planeten Jupiters entdeckt.

17
18

Saturnus la vargga stuorámus planehtta. Danna li tjielggasamos gievlle birra. Saturnus la aj gásaplanehtta. Saturnusin li 62 máno oahpes mánuj.

Der Saturn ist der nächstgrößere Planet. Die Ringe des Saturn kann man deutlich erkennen. Der Saturn ist auch ein Gasplanet. Man hat bisher 62 Monde des Saturns entdeckt.

19
20

Jahke 1781 lij Uranus dat vuostasj planehtta mejt ájtssin. Dat la sieddosamos gásaplánehtta biejveoalen. Ij vargga vå biekka. Danna ij la nanos ålgusj valla edna jiegŋa.Dat la -200°C (galmma tsiehka). Uranus biejve birra jålåt.

Uranus war der erste Planet, den man 1781 entdeckt hatte. Es ist der ruhigste Gasplanet des Sonnensystems. Es gibt fast keine Stürme auf dem Planeten.  Er hat kein feste Oberfläche, aber besteht zu großen Teilen aus Eis. Die Temperatur liegt bei -200℃. Der Uranus “wälzt”  sich um die Sonne.

21
22

Neptunus la Uranusa muoduk. Dat la binná unnep, valla däddá ienep. Neptunusin li garrasamos virro ålles biejveoalenin. Bieggat máhttá ienep gå 2000 km/d. Neptunusa birra li 14 máno.

Der Neptun ähnelt dem Uranus. Er ist ein bisschen kleiner, aber wiegt mehr. Auf dem Neptun toben die größten Stürme des Sonnensystems. Es gibt Stürme mit einer Windgeschwindigkeit von 2000 km/t. Man hat bisher 14 Monde des Neptuns entdeckt.

23
24

Diedá gus ietjáj birra, mij mijá biejveoalen gávnnu?

Planehta mijá biejveoalen

Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1+4: Manvendra Singh - pixabay.com
S6: Image Editor - flickr.com
S8+10+12+16+18+20+22: NASA - commons.wikimedia.org
S14: ESA - commons.wikimedia.org
S24: Pxhere.com
Forrige side Næste side
X