Skift
språk
1. heimsbardagi í Danmark
1. Weltkrieg in Dänemark

6.a Vonsild Skole (NZ)

Oversatt til tysk av Stina Umland
3
4

1. heimsbardagi byrjaði í 1914 og endaði 1918. Upprunin til kríggið var, at erkahertogin í Eysturríki, Franz Ferdinand, varð dripin. Maðurin, ið tók hann av døgum, var serbin Gavrilo Princip.

Der 1. Weltkrieg startete 1914 und endete 1918. Der Grund des Krieges war der Mord an Franz Ferdinand, welcher Erzherzug in Österreich war. Der Mann, der Franz Ferdinand tötete, war der Serbe Gavrilo Princip.

5
6

Danmark var uttanveltað í krígnum, tí vandi var fyri, at um eitt stórveldi leyp á, kundi Danmark missa sítt sjálvræði.

Dänemark verhielt sich neutral im Krieg, weil man Angst hatte, dass die Teilnahme bedeuten könnte, dass Dänemark nicht mehr ein selbstständiger Staat sein könnte, falls eine Großmacht das Land angreifen würde.

7
8

Danska stjórnin sá, at við at halda seg uttanveltað, var møguligt hjá Danmark at halda seg uttan fyri eitt evropiskt stórkríggj.

Die erfolgreiche Neutralität während des Krieges bestätigte die Regierung darin, dass es für Dänemark möglich war sich aus einem europäischen Großkrieg rauszuhalten.

9
10

Markið millum Danmark og Týskland hevði síðani 1864 verið við Kongeåen (Norðurslesvík), og tí vóru nú fleiri túsund danskir suðurjútar noyddir at fara í kríggj fyri Týskland.

Da die dänisch-deutsche Grenze seit des Krieges in 1864 bis zur Königsau (Nordschleswig) verlief, waren dort nun viele tausende dänische Süderjüten, welche in der deutschen Armee teilnehmen sollten.

11
12

Í 1920, tvey ár eftir, at kríggið endaði, varð markið flutt suður, har tað er í dag. Hetta verður rópt “Endursameiningin av Suðurjyllandi við Danmark.” Á myndini ríður Christian kongur 10. um nýggja markið.

Die dänisch-deutsche Grenze wurde 1920 (zwei Jahre nach dem Krieg) dahin verlegt, wo sie heute ist. Dieses wird als ´Wiedervereinigung von Südjütland mit Dänemark genannt. Hier ritt König Christian der 10. über die neue Grenze.

13
14

Umleið 30.000 suðurjútar doyðu í skotgravunum undir 1. heimsbardaga. Eisini vórðu mong skip søkt, og umleið 700 sjómenn sjólótust. Tilsaman doyðu stívliga 9 milliónir fólk undir 1. heimsbardaga.

Ungefähr 30.000 Süderjüten starben in den Schützengräben während des 1. Weltkrieges. Es wurden auch viele Schiffe versenkt und ungefähr 700 Seemänner starben. Insgesamt starben über 9 Millionen während des 1. Weltkrieges.

15
16

Hóast Danmark var uttanveltað, varð tað kortini rakt av krígnum. Allar veitingar, sum Danmark vanliga fekk, sluppu ikki fram.

Obwohl Dänemark neutral im Krieg war, wurden sie trotzdem getroffen. All die Verpflegung, welche Dänemark normalerweise bekam, konnten nicht ins Land kommen.

17
18

Gerandisvørur fóru at tróta. Í 1915, eitt ár eftir, at bardagin kyknaði, var kostnaðurin fyri húsarhaldsvørur hækkaður við 30 prosentum. í 1918, tá bardagin var av, var hann hækkađur 85 prosent.

Es war ein großer Mangel an Lebensmitteln. 1915, ein Jahr nach dem Ausbruch des Krieges, waren alle Lebensmittelpreise mit 30% gestiegen. 1918, am Ende des Krieges, waren es 85%.

19
20

Í 1917 keypti staturin alt kornið í Danmark og leigaði korngoymslur kring alt landið. Prísurin á rugbreyði hækkaði við 30 prosentum.

1917 kaufte der Staat das ganze Korn in Dänemark und mietete Kornlager im ganzen Land. Der Preis eines Schwarzbrotes stieg mit 30%.

21
22

Undir krígnum vóru fólkateljingar, og um fólk ikki møttu, fingu tey einki skamtanarkort, sum var neyðugt, um tey skuldu keypa mat.

Während des Krieges wurde die Bevölkerung gezählt und wenn sie sich nicht meldeten, bekamen sie nicht ihre Lebensmittelkarte, welche dazu diente, dass sie Essen kaufen konnten.

23
24

1. heimsbardagi hevði við sær, at Danmark fekk royndir við kreppustýring, skamtan og ríkisfíggjarstýring. Undir kreppuni í 1930unum og undir týsku hersetingini í 1940-1945 komu hesar royndir Danmark til góðar.

Der 1. Weltkrieg gab Dänemark Erfahrung in Krisenmanagement, Rationierung und staatlichen Rechnungswesen. Diese Erfahrungen wurden während des Krieges in 1930´erne und unter der deutschen Besatzung 1940-1945 (2. Weltkrieg) benutzt.

25
26
1. heimsbardagi í Danmark

Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1: Pxhere.com S4: Carl Pietzner (1853-1927) - commons.wikimedia.org
S6: Ukendt - “Det 3. Christiansborg” - 1914
S8: Holger Damgaard (1870-1945) - 1916
S10: Kolomaznik - commons.wikimedia.org
S12: Heinrich Dohm (1875-1940) - 1920
S14: Bmewett - pixabay.com
S16: ©Det Kongelige Bibliotek - Holger Damgaard
S18+20: Rigsarkivet - flickr.com
S22: Commons.wikimedia.org - 1918
S24: National Museum of Denmark - flickr.com
S26: Publicdomainpictures.net
Forrige side Næste side
X