språk
Gun Aira/ Charlotta Gaebpien-Njaita/ Marthe Mikkelsen - Åarjelsaemien Vierhtiesåafoe/ Sørsamisk Kunnskapspark
Oversatt til íslensku av Helga Dögg SverrisdottirÅarjelsaemien Vierhtiesåafoe Aarbortesne, Nordlaante fylhkesne. Aarpije lea vaerie mij lea Aarborten lïhke.
Suðursamíski þekkingargarðurinn er staðsettur í Hattfjelldal í Nordland sýslu. Fjallið Hatten er nálægt fjallaþorpinu.
Mannasinie Aarborte? Aarbortesne lea internaate mij lij tyske offisersmesse mubpien veartenendåarosne orreme. Internaaten baalte lea skuvlegåetie, dïhte jaepie 1970 taallesne tseegkesovvi.
En hvers vegna Hattfjelldal? Í Hattfjelldal er heimavistarskóli sem var þýskur í foringjaskóli í seinni heimsstyrjöldinni. Við hliðina á heimavistarskólanum er skólahúsið sem var sett upp á 8. áratugnum.
Gaske Nöörjen saemienskuvle jaepie 1951 rïhpesovvi. Learohkelåhkoe lij medtie 40-50 learohkh, jïh learohkh diekie böötin abpe åarjelsaemien dajveste.
,,Skóli fyrir samísk börn í Mið-Noregi" hófst árið 1951. Nemendafjöldinn var 40-50 og komu nemendur alls staðar frá Suður-Samí svæðinu.
Jaepie 2022 skuvle 70 jaepien heevehti. Skuvle lea gellie jaepie jorkesisnie orreme, learohkelåhkoe, sïelte hammoeh, jïh ööhpehtimmie hammoeh lea jeatjahtehteme.
Árið 2022 hélt skólinn upp á 70 ára afmæli. Fram til dagsins í dag hefur skólinn tekið miklum breytingum, bæði hvað varðar nemendafjölda, starfsemi og kennsluhætti.
Skuvle ovmessie vuekiegujmie evtiesåvva. Orre skuvlesjaljoe tseegkesovveminie gusnie derviegåetie jïh buvrie. Digitaale vuekiejgujmie aaj evtedeminie, vuesiehtimmiegaavhtan Digilær jïh Learnlab.
Skólinn þróast á ýmsa vegu, m.a. með byggingu samísks skólagarðs með kofum og útisvæðis. Stafrænt séð eru við þróuð á ýmsum vettvangi, til dæmis með Digilær og LearnLab.
Daen biejjien maajeööpehtimmiem golme gïeline faalijibie. Åarjel, julev jïh noerhtesaemien. Mijjen sjïere dïedte lea juvlev jïh åarjelsaemiengïele. Mijjen leah learohkh gïeh abpe Nöörjeste båetieh, jïh aaj learohkh Sveerjeste.
Í dag bjóðum við fjarnám á þremur tungumálum, suður-, lule- og norðursamísku, með sérstaka ábyrgð á lule- og suðursamísku. Við erum með nemendur víða í Noregi og líka frá Svíþjóð.
Mijjen luvnie lea gïeletjåanghkoe goh lissine maajehööhpehtimmesne. Dam faalehtibie guktie learohkh gelkieh maahtoeulmieh jaksedh gïelem evtiedidh gellie ööhpehtimmie vuekine. Mijjieh learoehkidie daltesisnie juekiejibie maanah, gaske- jïh noeredaltese.
Við erum með Gïelebiesie/tungumálasamkomu auk fjarnáms. Við bjóðum upp á þetta svo nemendur geti náð námsmarkmiðunum og þrói tungumálið með fjölbreyttum kennsluaðferðum. Við skiptum nemendum eftir stigum, lægsta, mið og hæsta.
Gïeletjåanghkosne learohkh åadtjoeh saemiengïelem jïh saemien aerpiemaahtoem lïeredh. Dah darjomh mah skuvlesne leah dah saemien gaektsie jaepieboelhkh jïh båatsoem dåeriedieh. Mijjieh eatnemem vaarjelibie maam eatneme vadta jïh dam ööhpehtimmesne nuhtjijibie.
Gïelebiesie, leggur áherslu á samíska tungu og samíska menningarþekkingu. Starfsemin fylgir Samaárinu þar sem hreindýrarækt og árstíðirnar eru í brennidepli. Við hugsum um það sem náttúran gefur og notum það í kennsluna.
Daebpene aaj saemien åålmehbiejjien jïh gïelevåhkoen heevehtibie. Åadtjoejidie aaj lïeredh saemien voejkene jïh jaahkoen bïjre.
Önnur spennandi og áhugaverð afþreying getur verið: Hátíð á þjóðhátíðardegi Sama, þjóðmálsvika, vitundarvakning um andleg málefni Sama og trúarbrögð.
Gïeletjåanghkoe aejlegen aalka jïh duarstan orreje. Learohkh internaatesne årroeminie. Desnie barkijh dovne jïjjh jïh bïejh gïeh learoehkidie geehteminie. Skuvlebiejjien mænngan lustestallijibie. Maehtiejibie voejedh, filmen vuartasjidh, vïtnedidh jïh vaajesem lohkedh j.j.
Þegar tungumálasamkoman (gïelebiesie), sem er frá sunnudagskvöldi til fimmtudags, er haldin búa nemendur í heimavistarskólanum. Við erum með starfsfólk allan sólarhringinn sem sér til þess að öllum líði vel. Eftir skóla er skemmtilegt kvöldstarf eins og í sundlauginni, kvikmyndir, íþróttir, frásögn o.fl.
Åelieaalmetjh aaj åadtjoeh Aarbortese maanine ektine dåeriedidh jïh internaatesne dej ektine årrodh.
Foreldrar eru velkomnir með börnum sínum í Hattfjelldal og vera með í heimavistarskólanum.
Fïerhten jaepien akten biejjien eejtegidie jïh skuvlide Åarjelsaemien vierhtiesåafose bööri, gusnie mijjieh skuvlen bïjre gaskesadtebe.
Við bjóðum foreldrum og skólum á opinn dag til að kynna starfssemina ÅSV (Åarjelsaemien Vierhtiesåafoe skuvlesne).
ÅSV aaj workshops maanagïertide, skuvlide, jåarhkeskuvlide, åålmehskuvlide jïh jolleskuvlide faala. Mejtie skuvle lustes govloes?
ÅSV býður einnig upp á vinnustofur fyrir leik-, grunn-, lýðháskóla og framhaldsskóla. Hljómar þetta ekki eins og spennandi skóli?
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Govvá/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Fotod/ Bil/ Photo:
S1+10: Tone Vollan Tyldum - Åarjelsaemien Vierhtiesåafoe
S4: Samicultures.com med tillatelse
S6: Nils Gustav Kappfjell - Åarjelsaemien Vierhtiesåafoe
S8: Grete Austad - Elever ved Sameskolen, 1957/58
S12+16+18+20+22+24+26+28: Åarjelsaemien Vierhtiesåafoe
S14: Noriko Hasegawa
www.samisk365.no
gaavnoes.no
Registrer deg for å lære samisk og delta på gïelebiesie her:
post@samisk365.no