Bååstede ohtsedh
Tjaeledh
gïele
gïele
Dönsku Vestur- Indíur, dönsk saga
Danskit Indiaaqqat qeqertaataat - danskit oqaluttuaataat
Kathrine Lysen, Katrine Skov & Sophus Lorentzen
Jarkoestamme Agapeta Skifte Jensen
4
Danmörk var á tímabilinu 1600-1800 nýlenduveldi. Danmörk átti meðal annars nýlendur á Grænlandi, Vesturafríku, Indlandi og Karabíska hafinu (Vestur- Indíur).
Danmarki 1600- 1800-mut nunasiaateqarpoq. Danmarkip nunasiaatigai uku. Kalaallit nunaat, Afrikap kitaa, India, Caribia (Indiaaqqat).
6
Dönsku Vestur- Indíur samanstóðu af þrem eyjum: Sankt Thomas, Sankt Jan og Sankt Croix. Þær voru danskar frá 1691-1917.
Indiaaqqat pingasunik qeqertartaqarput: Sankt Thomas, Sankt Jan aamma Sankt Croix. Danskiupput 1691-miit 1917- mut.
8
1672 er stofnuð nýlenda á Sankt Thomas og 1718 lagði Danmörk Sankt Jan undir sig sem hafði tilheyrt Englandi. 1733 keypti Danmörk Sankt Croix af Frakklandi.
1672- mi Sankt Thomas aamma 1718- mi Sankt Jan Danmarkip nunasiaatigilerpai, taakku Englandimit pigineqarsimagaluarput. 1733- mi Danmarkip Sankt Croix Frankrigimit pisiarivaa.
10
Dönsku Vestur- Indíur voru hluti af hinni frægu “þríhyrnings verslun”. Danmörk skipti á fötum og vopnum fyrir þræla í Afríku, sem þeir sigldu með til Vestur-Indía. Hér skipti maður á þeim fyrir sykur, tóbak og bómull sem var siglt með til Danmerkur.
Indiaaqqat niuernerni tusaamasaasuni ilaavoq. Danmarki Afrikamut atisat aallaasillu inussiaatinut paarlaattarpaat, inussiaatillu Indiaaqqamukaanneqartarput. Tassani sioraasanik, tupanik bomuldinillu paarlaassissutigineqartarput. Pisiallu Danmarkiliaanneqartarput.
12
Þrælarnir voru teknir frá heimilum sínum. Þeir unnu erfiðisvinnu allan daginn og bjuggu við hræðilegar aðstæður. Sumir þrælar flúðu frá plantekrunum.
Inussiaatit angerlarsimaffiiniit aallarunneqartarput. Ulloq naallugu sulisitaasarput, ajortorujussuarnilu ineqartinneqartarlutik. Inussiaatit ilaat naasorissaasoqarfinniit qimaasarput.
14
Ef maður var gripinn þá hafði það miklar afleiðingar. Sumir voru pískaðir, fyrir aðra var það miklu verra.
Qimaasut tigusarineqaraangamik pillarterujussuartarput. Ilaat iperartorneqartarput ilaallu ajornerujussuarmik pillartittarput.
16
Þann 3. júlí 1848 bannaði danski landstjórinn Peter von Scholten þrælahald í Vestur-Indíum.
Julip pingajuani 1848 sakkutuut naalaanerata Peter von Scholtenip Indiaaqqani inussiaateqarneq atorunnaarsippaa.
18
Í gömlu dönsku Vestur- Indíum getur maður meðal annars séð Kristjánsvirki og Friðriksvirki, sem eru bæði í gömlum dönskum bæjum.
Indiaaqqani takuneqarsinnaapput soorlu makku: Fort Christian aamma Fort Frederik. (illussaarsuit) Danskit illoqarfigisakuini napasut.
20
Eyjarnar þrjár voru seldar Bandaríkjunum 1917 fyrir 25 milljónir dollara. Flestir íbúanna eru afkomendur þræla. Eyjarnar heita í dag Jómfrúreyjar. (US Virgin Islands).
1917- mi USA- mut 25 millioner dollarsilerlugit tunineqarput. Innutaasa amerlanersaat inussiaatinik kingoqqisuupput. Maannakkut qeqertaaqqat ateqalernikuupput, Jomfruøerne (US Virgin Islands).
22
Höðuðborgin á Jómfrúreyjum heitir Charlotte Amalie og það finnast ennþá mörg götuheiti á dönsku.
Jomfruøernip illoqarfiisa pingaarnersaat ateqarpoq, Charlotte Amalie, sulilu danskit taaguutaannik arlalinni naammattuugassaqarpoq.
24
Í dag lifa Jómfrúreyjar á ferðamannaiðnaði. Það koma meira en 2 milljónir gesta á ári.
Ullumikkut Jomfruøerne takornariaqarnermik inuussutissarsiuteqarput. Ukiumut 2 millioner sinnerlugit takornariarneqartarput.
26
Dönsku Vestur- Indíur, dönsk saga
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva: S1+24: Sanni Craft S4: George Webster/ 1800 - commons.wikimedia.org S6+22+26: Martin Lie - commons.wikimedia.org S8: Jason Crotty - flickr.com S10: Sémhur - commons.wikimedia.org S12: http://ctlsites.uga.edu S14: Brantz Mayer/ 1854 - commons.wikimedia.org S16: www.virgin-islands-history.org S18: N2theBlue - commons.wikimedia.org S20: Jerry Woody - commons.wikimedia.org
© 2016 atlantbib.org
X