Giela
Atlantbib
Jorgaluvvon færasullo giella Asta WollesUnder 2. verdenskrig indsamlede man i Danmark penge, mad og tøj til Norges befolkning. Det kaldtes i Norge for “Danskehjelpen” og i Danmark for “Norgeshjælpen”.
Undir 2. heimsbardaga savnaðu fólk í Danmark pening, mat og klæðir saman til íbúgvarnar í Noregi. Henda hjálp verður í Noregi kallað “Danskehjelpen” (Danahjálpin), og í Danmark “Norgeshjælpen” (Noregshjálpin).
Det var tre norske damer i København, som startede indsamlingen. Hjælpen blev indsamlet af bl.a Den Norske Damekomité og Norgesfonden.
Tað vóru tríggjar norskar konur, sum búðu í Keypmannahavn, sum byrjaðu innsavnanina. Hetta varð gjørt gjøgnum m.a. “Den norske damekomité” og “Norgesfonden.”
“Norgeshjælpen” sendte hver dag 22 tons madvarer fra Danmark til Norge mellem 1941 og 1945. I alt blev der sendt 32.000 tons mad. Det svarede til 10 kg mad til hver nordmand.
Í tíðarskeiðinum frá 1941-1945 sendi Noregshjálpin hvønn dag 22 tons av matvørum úr Danmark til Noregs. Samanlagt vórðu 32.000 tons send avstað. Tað svaraði til 10 kg av mati til hvønn normann.
Maden blev fordelt ud til befolkningen af læger og præster. Norske skolebørn fik hver dag en portion havresuppe. Der blev indsamlet over 42 millioner kroner, som i dag ville svare til ca. 1,8 milliarder kroner.
Læknar og prestar býttu matin út til íbúgvarnar. Hvønn dag fingu norskir skúlanæmingar eina máltíð av havrasuppu. Reiðiliga 42 milliónir krónur vórðu savnaðar inn, sum í dag hevði svarað til umleið 1,8 milliardir krónur.
Grundet til, at Norge var hårdere ramt af mangel på mad var, at mange i Norge valgte at gøre modstand mod tyskerne, hvor man i Danmark valgte at samarbejde med Tyskland.
Atvoldin til mattrotið í Noregi var, at mong í Noregi valdu at gera mótstøðu móti týskarum, meðan fólk í Danmark valdu at samstarva við Týskland.
Krigen sluttede i Danmark den 5. maj og i Norge den 8. maj 1945. Her sluttede også ´Danskehjelpen´.
Kríggið í Danmark var av 5. mai og í Noregi 8. mai 1945. Tá helt Danahjálpin eisini uppat.
Efter krigen var der 13 millioner kroner i overskud. De penge blev brugt til at starte ´Fondet for dansk-norsk samarbeid´. Det skete den 1. marts 1946.
Tá kríggið var av, vóru 13 milliónir krónur eftir. Tær vórðu nýttar til at stovna grunnin “Fondet for dansk-norsk samarbeid.” Hetta var 1. mars 1946.
Lysebu i Oslo blev i 1947 givet som folkegave fra Norge til Danmark, som tak for hjælpen under 2. verdenskrig. Det var nordmænd, som samlede penge ind til købet.
Sum tøkk fyri hjálpina undir 2. heimsbardaga góvu norðmenn dønum bygningin Lysebu í Oslo sum fólkagávu. Tað vóru norðmenn, sum savnaðu pening saman at keypa bygningin fyri.
I 1950 købte fondet Schæffergården i Gentofte, så der var et hjemsted for fondet i begge lande.
I 1950 keypti grunnurin Schæffergården í Gentofte, soleiðis at grunnurin fekk heimstað í báðum londum.
Siden har fondet givet støtte til kursusophold for danskere og nordmænd, især lærerstuderende og lærer for at øge nabosprogsforståelsen i Norden. De arbejder for at øge forståelsen mellem Danmark og Norge. Begge steder afholder også koncerter, kunstudstillinger og kulturarrangementer.
Grunnurin hevur síðani veitt dønum og norðmonum peningaligan stuðul til at fara á skeið, serliga læraralesandi og lærarum, fyri at økja um kunnleikan til grannamálini í Norðurlondum. Bæði støðini skipa eisini fyri konsertum, listaframsýningum og mentanartiltøkum.
Kennir tú til aðrar týðandi frásagnir frá 2. heimsbardaga?
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1+4+8+14+16+18+20+24: dansk-norsk.no
S6: Astmahjemmet.dk
S10: Commons.wikimedia.org
S12: Viggo Guttorm-Pedersen (1902-1962) - commons.wikimedia.org
S18: Consecutiosykkelisten - commons.wikimedia.org
S22: lysebu.no + schaeffergaarden.dk
S24: Jewmus.dk
dansk-norsk.no