da
Ruoktot
Molsso
Giela
Giela
daKonganna Jelling
Kongernes Jelling
Stefan Åge Hardonk Nielsen
4
Í býnum, Jelling, standa Jellingssteinarnir. Steinarnir eru úr víkingaøldini - umleið 935. Tað var, tá ið Danmark fór frá at trúgva uppá Óðin og Tór til at gerast eitt kristið land.
I byen Jelling står Jellingestenene. Stenene er fra Vikingetiden - cirka år 935. Det var dengang Danmark gik fra at tro på Odin og Thor til at blive et kristent land.
6
Á Jellingssteinunum er Danmark fyrstu ferð umtalað sum eitt land. Steinarnir eru settir upp til heiðurs fyri Gorm Gamla og Tyru Danabót.
På Jellingestenene er Danmark første gang nævnt som ét land. Stenene er rejst til ære for Gorm den Gamle og Tyra Danebod.
8
Stóri Jellingssteinurin verður nevndur Danmarkar dópsváttan, tí hann sigur frá, hvussu Haraldur Blátonn savnaði Danmark og kristnaði danir. Konganna Jelling er eitt savn, sum liggur tætt við steinarnar.
Den store Jellingesten kaldes Danmarks dåbsattest, fordi den fortæller om, hvordan Harald Blåtand samlede Danmark og gjorde danerne kristne. Kongernes Jelling er et museum, som ligger tæt ved stenene.
10
Á savninum kanst tú sita við eldin og hoyra gamlar søgur. Víkingaøldin vardi úr uml. 700-árunum til 1066.
På museet kan man sidde ved ilden og høre gamle fortællinger. Vikingetiden varede fra ca. 700-tallet til 1066.
12
Teir norrønu víkingarnir sigldu víða. Teir náddu heilt til Íslands, Miðjarhavið, Turkalands og Amerika.
De nordiske vikinger sejlede langt omkring. De nåede helt til Island, Middelhavet, Tyrkiet og Amerika.
14
Víkingarnir vóru góðir stríðsmenn, men kortini lótu nógvir lív í bardaga. Á savninum kanst tú síggja, hvussu langa tíð tað tók einum víkingi at doyggja, tá ið hann varð raktur av einum av ymsu vápnunum.
Vikingerne var gode krigere, men alligevel døde mange af dem i kamp. På museet kan du se, hvor lang tid det tog for en viking at dø, når han blev ramt af de forskellige våben.
16
Vikingerne var også kendt for deres kunst med drager og slanger.
18
Á savninum kanst tú uppliva skiftið frá lívi til deyða, tá ið ein stríðsmaður doyði í bardaga. So gjørdist hann stríðsmaður í Ásgarði, sum var gudanna heimur.
På museet kan du opleve overgangen fra liv til død, når en kriger døde i kamp. Så blev han kriger i Asgård, som var gudernes verden.
20
Tá ið tú gongur gjøgnum rúmið við eldslogum á savninum, kanst tú hoyra um lívið hjá víkingunum, um ferðir og bardagar teirra.
Når du går gennem rummet med flammer på museet, kan du høre om vikingernes liv, rejser og krige.
22
Nógvir av vikudøgunum eita eftir norrønu gudunum: Týr (týsdagur), Óðin (ónsdagur (mikudagur)), Tór (tórsdagur (hósdagur)) og Frigg (fríggjadagur). Nógvir danskir býir eita eisini eftir teimum norrønu gudunum.
Mange af ugens dage er opkaldt efter de nordiske guder – Tyr (tirsdag), Odin (onsdag), Thor (torsdag) og Frigg (fredag). Mange danske byer er også opkaldt efter de nordiske guder.
24
Á einum samvirknum korti kanst tú síggja, hvussu Jelling hevur ment seg frá árinum 900 til 2015 við at snara einum knøtti.
På et interaktivt kort kan man se, hvordan Jelling har udviklet sig fra år 900 til 2015 ved at dreje på en knap.
26
Tað nútímans Bluetooth, sum verður brúkt til at flyta dátu, eitur eftir Haraldi Blátonn, sum stýrdi Danmark úr Jelling.
Det moderne Bluetooth, som man bruger til dataoverførsel er opkaldt efter Harald Blåtand, som regerede Danmark fra Jelling.
28
Víkingarnir ristu rúnir - tað vil siga, at teir skrivaðu rúnir á steinar sum á Jellingssteinunum. Steinarnir eru nú á heimsarvslistanum hjá UNESCO. Dugir tú at skriva títt navn við rúnum?
Vikingerne ristede runer - det betyder de skrev med rune-bogstaver på sten, ligesom på Jellingestenene. De er nu på UNESCOs verdensarvsliste. Kan du skrive dit navn med runer?
Konganna Jelling
Foto/ Myndir: S1-30: Stefan Åge Hardonk Nielsen S4: vejdirektoratet.dk S6: Ajepbah - commons.wikimedia.org
© 2016 atlantbib.org
X