Mainīt
valodu
Play audiofileda
Danske opfindelser
DA
KL
2
Qallunaat isumassarsiaat

Birk Lærke Rasmussen & Karen Sofie Haldan Vestergaard - Vonsild Skole

Tulkojums uz grenlandiešu valodu Agapeta Skifte Jensen
3
4

Skrivekuglen var verdens første skrivemaskine, som blev sat i produktion. Den blev opfundet af præsten Rasmus Malling-Hansen i 1865. Han var også lærer og leder på en skole for døve. Med skrivekuglen kunne man skrive meget hurtigere.


Play audiofile

Allalluni atortoq ammalortoq, naqiterutit tunisassiarineqartut siullersaraat. Taanna palasimit Rasmus Malling-Hansenimit 1865- mi  isumassarsiarineqarpoq. Taanna aamma ilinniartitsisuusimavoq, tusilartullu atuarfianni aqutsisuusimalluni. Taasuminnga sukkanerusumik allattoqarsinnaalerpoq.

5
6

Tørbatteriet blev opfundet af Wilhelm Hellesen i 1870'erne. Han var amatøropfinder. Han grundlagde firmaet “Hellesens”, som senere blev solgt til Duracell. Batterier bruges i dag til alt fra legetøj og cykellygter til biler.


Play audiofile

Batteriit panertut Wilhelm Hellesenimit 1870- kunni  isumassarsiarineqarput. Nammineerluni isumassasiortartuusimavoq. Suliffeqarfik “Hellesens” tunngaviligarivaa, kingusinnerusukkut Duracell- mut tunineqarpoq. Batterit pinngussaniit cykelit qulliinut biilinullu atorneqartalerput.

7
8

Emil Christian Hansen udviklede verdens første rene gær, som man kunne styre. Han var ansat på Carlsberg Bryggeri fra 1877. Man delte gæren gratis ud, så alle kunne få glæde af det til at brygge øl og bage brød. Man bruger stadig gæren i dag.


Play audiofile

Emil Christian Hansen nunarsuarmi siulliulluni qapuk killilersorneqarsinnaasoq isumassarsiarivaa. 1877- mi Carlsbergs immiorfiani sulisorineqalerpoq. Qapuit akeqanngitsumik agguaanneqartalerput, inuit immiorlutillu iffiorsinnaaniassammata. Suli ullumikkut qapuit taakkua atorneqartarput.

9
10

Håndbold er en kendt dansk sport. Håndboldspillet blev opfundet i 1897 og årene frem af Rasmus Nicolaj Ernst og Holger Louis Nielsen. De var lærere på hver deres skole i Helsingør og Ordrup.


Play audiofile

Assammik arsaanneq danskit timersuutigaat. Arsariaaseq taanna 1897-mi tamatumalu kingorna Rasmus Nikolaj Ernstimit Holger Louis Nielsenimillu isumassarsiarineqarpoq. Taakku aappaa Helsingørimi aappaalu Odrupimi ilinniartitsisuusimapput.

11
12

Højttaleren er opfundet af danskeren Peter Laurits Jensen i 1915 i USA. Den hed Magnavox-højttaleren eller “Den store stemme”. Der sidder højttalere i mange ting i dag - i biler, telefoner, computere og fjernsyn.


Play audiofile

Højtalerit danskiusumit Peter Laurits Jensenimit 1915-mi USA- mi isumassarsiarineqarput. Magnavox-mik taaguteqartinneqartunik, imaluunniit “ niperujussuarmik” taaneqartartunik. Ullumikkut sorpassuarni højtalerit atorneqarput, soorlu, biilini, telefonini, computerini fjernsyninilu.

13
14

August Krogh vandt Nobelprisen i medicin i 1920. Han var med til at udvikle insulin til sukkersyge. Hans laboratorium er senere blevet til det verdenskendte Novo Nordisk.


Play audiofile

August Krogh Nobelip nakorsaasiornermut nersornaataa 1920- mi pissarsiarivaa. Sukkortuunermi nakorsaat insulin ineriartortitseqataaffigimmagu. Kingusinnerusukkut nakorsaatiliorfiutaa Novo Nordisk nunarsuarmi tusaamaneqalerpoq.

15
16

Axel Petersen og Arnold Poulsen opfandt i 1920’erne flere metoder til at afspille lyd og billeder samtidigt, nu da højttaleren var opfundet. Før havde man kun stumfilm.


Play audiofile

Axel Petersen aamma Arnold Poulsen 1920- kunni nipiliortitsinernik assigiinngitsunik assinillu  isumassarsinikuupput, tassa højtalerit nassaarinerisa kinguneranik. Siornatigut filmi nipaqanngikkaluarput.

17
18

LEGOⓇ er kendt i hele verden. LEGOⓇ blev grundlagt i 1932 af Ole Kirk Christiansen i Billund. LEGOⓇ står for “Leg godt”. På latin betyder navnet også "Jeg sammensætter".


Play audiofile

​LEGOⓇ nunarsuaq tamakkerlugu ilisimasaqarpoq. Ole Kirk Christiansen- mit  1932- mi Billunimi tunngavilerneqarpoq. Lego naalisarlugu isumaqarpoq “pinnguarluarisi”, latinerisut isumaqarluni “katiterivunga”.

19
20

Fiberskopet (endoskopet) er en bøjelig kikkert. Det blev opfundet af Holger Møller Hansen i 1951. Endoskopet bruges til at undersøge kroppen indefra for eksempel tarmene eller maven.


Play audiofile

Fiberskorpet (endoskopet) qinngut sammivik ataasiinnaq ingerlavingineq ajorpaa. Taanna Holger Møllerimit 1951-mi nassaarineqarpoq. Endoskopet inuup iluanik misissuutigineqartarpoq, soorlu inalukkamut aqajaqqumullu.

21
22

Kender du andre spændende opfindelser fra dit land?


Play audiofile

Illit nunanni nassaarsiortartumik nalunngisaqarpiit?

23
Danske opfindelser

Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1: Székely Szilárd + STUX - pixabay.com + Pxhere.com + Piqsels.com + Marco Verch - flickr.com
S4: Rasmus Malling-Hansen - 1877 - commons.wikimedia.org
S6: Frederik Louis Wilhelm Hellesen og hustru - 1890 - commons.wikimedia.org + flickr.com + catawiki.com
S8: Thorvald Bindesbøll (1846-1908 + Frederik Riise (1863-1933) - commons.wikimedia.org 
S10: Videnskab.dk + piqsels.com
S12: Jensenrvdirect.com
S14: Pxhere.com +  United States Library of Congress - commons.wikimedia.org
S16: 100yos.dk - 1923
S18: MW - Pixabay.com + ⒸLEGO.com - fair use
S20: Ukendt + De.wikipedia.org
S22: Pixnio.com
Forrige side Næste side
X