Pakeisti
kalbą
Play audiofileda
Fotosyntese - ren luft!
Fotosyntesa - rein luft!

Thomas Buhl og Vivi Mærsk

Išversta į farerų iš Asta Wolles & Thordis Dahl Hansen
3
4

Fotosyntesen er en proces, hvor planten omsætter solens lys til energi og ren ilt.


Play audiofile

Fotosyntesan er ein tilgongd, har plantan ger sólarljósið til orku og reint súrevni.

5
6

Fotosyntese foregår kun i planter. Fordi der er brug for sollys, sker der ikke fotosyntese om natten.


Play audiofile

Fotosynustesa fer fram í plantum. Av tí at sólarljós skal til, fer fotosyntesan ikki fram um náttina.

7
8

I plantens celler findes der “grønkorn”. Det er dem, der gør planten grøn. Det er i grønkornene selve fotosyntesen foregår.


Play audiofile

Í kyknunum hjá plantunum eru “grønkorn”. Tað eru tey, sum gera plantuna grøna. Tað er í grønkornunum, at fotosyntesan fer fram.

9
10

Det starter med at planten optager vand fra rødderne (H₂O), lys fra solen og kuldioxid (CO₂) fra luften.


Play audiofile

Fotosyntesan byrjar við, at plantan tekur vatn úr rótini (H₂0), ljós frá sólini og koltvísúrni (CO₂) úr luftini.

11
12

Kuldioxid kommer ind i planten ved hjælp af læbeceller, som er små åbninger i plantens blade.


Play audiofile

Koltvísúrni kemur inn í plantuna við hjálp frá varrakyknum, sum eru smá hol í blaðnum á plantuni.

13
14

I grønkornene omsættes sollys, kuldioxid og vand til sukkerstof og ilt. Sukkerstoffet kaldes også kulhydrat. Ilten frigives til luften, som vi kan indånde som ren luft.


Play audiofile

Í grønkornunum verður sólarljós, koltvísúrni og vatn gjørt til sukurevni og súrevni. Sukurevni vera eisini nevnd kolhydrat. Súrevni verður latið út í luftina, soleiðis at vit kunnu anda fríska luft.

15
16

Da det er planter, der skaber luftens ilt, kaldes regnskovene ofte for “Jordens lunger”.


Play audiofile

Av tí at tað eru plantur, sum gera súrevni til luftina, so verður regnskógurin ofta kallaður fyri “jarðarinnar lungu”.

17
18

I naturfagene kan man også skrive det på denne måde: Kuldioxid+Sollys+Vand = Ilt+Sukkerstof.


Play audiofile

Í náttúrulærugreinunum kann fotosynutesan skrivast soleiðis: koltvísúrni + vatn + sólarljós = súrevni + sukurevni.

19
20

Verdensmål 15 handler om “Livet på Land” - om at bevare naturen. Det betyder bl.a., at vi skal plante flere træer end vi fælder, så luften renses for kuldioxid og vi får mere ilt og renere luft. Altså Fotosyntese!


Play audiofile

15. heimsmálið er um “lívið á landi” - um at varðveita nattúruna. Tað merkir millum annað, at vit skulu gróðurseta fleiri trø, enn vit fella, soleiðis at luftin verður reinsað fyri koltvísúrevni, og at vit fáa meira súrevni og reinari luft. Sostatt fotosyntesan!

21
22

Tror du også en blodbøg (rød bøg) har grønkorn?


Play audiofile

Heldur tú, at blóðbók (reyðbók) hevur grønkorn?

23
Fotosyntese - ren luft!

Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1: Marek Kokeš - pixabay.com
S4: Flaticon.com
S6: Adrian Pelletier - pixnio.com
S8: Hajnalka Mahler - pixabay.com
S10: Markéta Machová - pixabay.com
S12: Marc Pascual - pixabay.com
S14: Pxhere.com
S16: Ben Britten - flickr.com
S18: Stefan Nielsen
S20: Globalgoals.org
S22: Hubertus - wikimedia.org

Globalgoals.org 
Forrige side Næste side
X