Ujaasiffimmut uterit
Oqaatsit
allanngortiguk
allanngortiguk
Ljóstillífun- hreint loft!
Fotosyntese silaannaavoq minguitsoq (Silaannarmi pilersoqarneq)
Thomas Buhl og Vivi Mærsk
Nutserisoq: Agapeta Skifte & Magdalene Abelsen
4
Ljóstillífun er ferli þar sem plantan breytir sólarljósinu í orku og hreint súrefni.
Pilersinneqartarpoq, naasup seqernup qinngornera nukinngortittarmagu aamma silaannanngortillugu minguitsoq.
6
Ljóstillífun gerist bara í plöntum. Vegna sólarljóssins gerist ljóstillífun ekki á nóttunni.
Fotosyntese taamaallaat naasuni pilersarpoq. Seqernup qinngornera pisariaqartinneqartarmat unnuakkut taartumi fotosynteseqarneq ajorpoq.
8
Í frumu plöntunnar finnst ,,grænkorn.” Það eru þau sem gera plöntuna græna. Ljóstillífunin gerist í grænkornunum.
Naasup sananeqaataani kingunissaarannguaqarpoq qorsuusunik. Taakkunanilu fotosyntese pilersarpoq.
10
Það byrjar með að plantan tekur upp vatn með rótunum (H₂O), birtu frá sólinni og koltvísýring (CO₂) úr loftinu.
Naasoq imermik sorlamminiik aallaaveqartumik pigaangat (H₂O), seqernup qinngorneranik aamma silaannarmik pigaangat (CO₂) fotosyntese pilersarpoq.
12
Koldíoxíð kemst inn í plöntuna með hjálp frumu, sem er lítið op í laufum plöntunnar.
Silaannaq tassa Kuldioxidi naasumut pilutaanut pulasarpoq.
14
Í grænu kornunum er sólarljósi, koltvísýringi og vatni breytt í sykur og súrefni. Sykurinn er einnig kallaður kolvetni. Súrefni er sleppt út í loftið, sem við öndum að okkur sem hreinu lofti.
Kingunissaarannguup qorsuusup seqerngup qinngorneranit silaannarmit imermiillu pinermini silaannaq ilti sukkorlu pinngortittarpai. Akuutissaq sukkoq aamma kulhydratimik taaneqartarpoq. Ilti silaannarmut siaruartittarpaa taamaalilluta anersaartorsinnaatilluta.
16
Naasut silaannarmi tunioraasuummata orpippassuit “nunarsuup puai”-nik taaneqartarput.
18
Í náttúrufræði getur maður líka skrifað á þennan hátt: Koltvíoxið+Vatn+Sólarljós=Súrefni+ Sykur.
Pinngortitalerinermi imannak allattoqartarpoq: Kuldioxid+Imeq+Seqerngup qinngornera = ilti+Sukkoq.
20
Heimsmarkmið 15 fjalla um,,Líf á landi“ - um að varðveita náttúruna. Það þýðir að við verðum að gróðursetja fleiri tré en við fellum, til að hreinsa koltvísýring úr andrúmsloftinu og þá fáum við meira af hreinu lofti. Það vil segja, ljóstillífun!
Nunarsuarmi anguniakkat 15-iat tassaavoq “Nunami inuuneq”-pinngortitamik piujuaannartitsineq. Anguniakkap taassuma imaraa orpinnik killukkatsinniit amerlanerusunik naatitsisarnissaq, taamaalilluta kuldioxidi silaannarmiittoq salinneqassaaq silaannarpullu minguinnerulerluni. Tassa Fotosyntese!
22
Isumaqarpit orpik “blodbøg”-i aappalaartoq kingunissaarannguaqartoq qorsuusumik?
Ljóstillífun- hreint loft!
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1: Marek Kokeš - pixabay.com
S4: Flaticon.com
S6: Adrian Pelletier - pixnio.com
S8: Hajnalka Mahler - pixabay.com
S10: Markéta Machová - pixabay.com
S12: Marc Pascual - pixabay.com
S14: Pxhere.com
S16: Ben Britten - flickr.com
S18: Stefan Nielsen
S20: Globalgoals.org
S22: Hubertus - wikimedia.org
Globalgoals.org
© 2019 atlantbib.org
X