Vaihtaa
kieltä
Play audiofileis
Surtsey- íslenskar heimsminjar
IS
DA
2
Surtsey - en islandsk verdensarv

Helga Dögg Sverrisdóttir

Käännetty: Helga Dögg Sverrisdóttir
3
4

Surtsey er syðst eyja í Vestamannaeyjaklasanum. Hún er eina eyjan sem myndaðist í mesta neðanjarðarsjávareldgosi sem hófst 14. nóvember 1963.


Play audiofile

Surtsey er den sydligste ø af Vestmannaøerne. Øen blev, som den eneste, dannet i et undersøisk vulkanudbrud den 14. november 1963.

5
6

Það voru sjómenn á fiskibát sem urðu varir við gosið. Mikill mökkur myndaðist úti á hafi og daginn eftir sást eyjan. Gosið stóð yfir í 3 og hálft ár, til 5. júni 1967.


Play audiofile

Det var besætningen på en fiskekutter, som opdagede udbruddet. Der var meget røg på havet og næste dag kunne man se en ø. Udbruddet varede i 3½ år, til 5. juni 1967.

7
8

Áður en gosið stoppaði fylltist eyjan af fólki sem komu með bátum. Ríkisstjórnin neyddist til að friða eyjuna árið 1965 til að trufla ekki gang náttúrunnar.


Play audiofile

Allerede inden udbruddet stoppede, var der fyldt med folk på øen, som kom dertil i både. Den islandske regering var nødt til at frede øen i 1965 for ikke at forstyrre naturens gang.

9
10

Á stundum hefur verið nauðsynlegt að vakta eyjuna til að halda forvitnum ferðamönnum frá eyjunni.


Play audiofile

I perioder har det været nødvendigt med vagter på øen for at holde nysgerrige turister væk.

11
12

Heimsminjanefnd UNESCO samþykkti árið 2008 að setja Surtsey á heimsminjalista. Ástæðan er að eyjan varð allt í einu til og er mjög sérstök. Eyjuna á að vakta og nota til rannsókna.


Play audiofile

UNESCOs komite for verdensarv besluttede i 2008, at sætte Surtsey på verndensarvslisten. Det er på grund af, at øen pludseligt var opstået og var helt speciel. Den skal bruges til observationer og undersøgelser.

13
14

Mikið fugla- og plöntulíf er á eyjunni í dag. Fyrsta lífið sem myndaðist var mosi og flétta. Það er enn með öllu bannað að fara í eyjuna eða kafa í kringum hana nema með leyfi.


Play audiofile

Der er i dag meget fugle- og planteliv på øen. Det første liv på øen var mos og lav. Det er stadig forbudt at tage ud på øen eller dykke omkring den, uden at man har fået tilladelse.

15
16

Skýringarmynd af gosinu: 1: Vatnsgufa, 2: Aska, 3: Eldgígur, 4: Vatn, 5: Lög af hrauni og ösku, 6: Jarðlag, 7: Gosrás, 8: Kvikuþró og 9: Bergeitill.


Play audiofile

Billedet viser udbruddet: 1: Damp 2: Aske 3: Vulkansk krater 4: Vand 5: Lag af aske og lava 6: Jordlag 7: Vulkanhals 8: Magmakammer 9: Sidepibe.

17
18

Surtsey er nefnd eftir jötninum Surti úr norrænni goðafræði, sem er sagður þekja heiminn eldi þegar ragnarök verða.


Play audiofile

Surtsey er opkaldt efter jætten Surt, der ifølge nordisk mytologi sætter verden i brand, når ragnarok indtræffer.

19
20

Eyjan er 2.8 km². Hefur þú heimsótt svona litla eyju? Þekkir þú aðra staði sem eru á heimsminjaskrá UNESCO?


Play audiofile

Øen er 2,8 km². Har du nogensinde besøgt en så lille ø? Kender du andre steder på UNESCOs verdensarvsliste?

21
Surtsey- íslenskar heimsminjar

Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh/ Nuotraukos/ Photo:
S1: Gilles Messian - flickr.com
S4: Pinpin - fr.m.wikipedia.org
S6: Ngdc.noaa.gov - commons.wikimedia.org
S8: Stamps.postur.is
S10: Howell Williams - commons.wikimedia.org
S12: WHC.unesco.org
S14: Piet van de Wiel - pixabay.com
S16: Sémhur - commons.wikimedia.org
S18: John Charles Dollman (1909)
S20: Bruce McAdam - commons.wikimedia.org
Forrige side Næste side
X