Tilbage til søgning
Skift
sprog
sprog
Lappland
Sápmi /Sameland
Tone Marie Larsen & Anita Dunfjeld Aagård
Oversat til nynorsk af Ellen Birgitte Johnsrud
4
Lappland er svæði þar sem Samar hafa búið í Noregi, Svíþjóð, Finnlandi og Rússlandi.
Saepmie (Sápmi) er området kor samane tradisjonelt har budd i Noreg, Sverige, Finland og Russland.
6
Samarnir eru frumbyggjar því þeir bjuggu á svæðinu þegar konungar og stjórnendur ríkjanna lögðu landamæri að Norðurlöndum. Í lögum Noregs stendur að ríkið Noregur er stofnað á landsrétti tveggja þjóða, Norðmanna og Sama.
Samene er urfolk fordi dei budde i dette området då konger og statane sine leiarar laga grensene mellom landa i Norden. I Noregs grunnlov står det at staten Noreg er danna på landet til to folk, nordmenn og samar.
8
Í dag veit maður ekki hve margir Samar eru í heiminum en haldið að þeir séu um 50-80 þúsund. Af þeim eru 2000 í Rússlandi, 7000 í Finnlandi, 17 000 í Svíþjóð og 40 000 í Noregi.
Ein veit ikkje kor mange samar det er i verda, men ein trur det finst ca. 50-80 000 samar. Av dei er det ca. 2000 i Russland, 7000 i Finland, 17 000 i Sverige og 40 000 i Noreg.
10
Það eru 9 ólíkar tegundir af samísku. Margt ólíkt er með tungumálunum og eingöngu nágrannar sem skilja hvorir annan. Mismunurinn á milli suður- og norður samísku er svipaður og á milli norsku og íslensku.
Det finst 9 ulike samiske språk. Det er mange forskjeller mellom språka, slik at det bare er dei som er nærast geografisk som forstår kvarandre. Forskjellane mellom sørsamisk og nordsamisk er litt som mellom norsk og islandsk.
12
Samískur fatnaður, koftene, sýnir hvaðan fólk kemur eða hvaðan fjölskyldan kemur. Samarnir nota þjóðbúninginn þegar þeir fagna og við jarðafarir, á fundum og þegar þeir vilja sýna hverjir þeir eru.
Samanes klær, koftene, viser kor ein sjølv eller familien kjem frå. Samane bruker koftene både når de feirer noko, når nokon blir gravlagte, på møte og når ein vil vise kven ein er.
14
Samíski fáninn er eins fyrir alla Sama. Litirnir fjórir sýna að þeir búa í fjórum löndum. Rauði liturinn merkir eldinn, græni náttúruna, guli merkir sólina og blái vatnið. Hringurinn merkir sólina og mánann.
Det samiske flagget er felles for alle samane. Dei fire fargane viser at samane bur i fire land. Raud farge symboliserer ilden, grønn symboliserer natur, gul symboliserer sola og den blå symboliserer vatn. Sirkelen symboliserer sola og månen.
16
Þjóðhátíðardagur Sama er 6. febrúar. Sá dagur var valinn því þann dag voru Samar frá Noregi og Svíþjóð saman á landsfundi í Þrándheimi til að ræða réttarstöðu sína.
Samefolkets dag er 6. februar. Denne dagen blei valt fordi 6. februar 1917 var fyrste gong samar frå heile Noreg og nokre frå Sverige samla seg til eit landsmøte i Trondheim for å diskutere samisk rett.
18
Í upphafi 1900 aldar höfðu Samarnir ekki sömu réttindi og þeir hafa í dag. Í Noregi reyndu stjórnvöld að sameina alla undir eitt tungumál, einn hóp og menningu í Noregi.
På byrjinga av 1900-talet hadde ikkje samane dei same rettane som ein har i dag. I Noreg forsøkte myndigheitene å gjøre samane norske, fordi dei meinte at det bare kunne vere eitt språk, eitt folk og ein kultur i Noreg.
20
Samísk börn fá að læra samísku í skólanum og hlusta á samíska tónlist í útvarpinu. Á myndinni opnar Hákon konungur og krónprins Hákon Magnús Samaþingið í Noregi.
No får mange samiske barn lære samisk på skulen, og ein kan høyre samisk musikk på radioen. På biletet opnar Kong Harald og kronprins Håkon Magnus Sametinget i Noreg.
22
Það finnst Samaþing í Noregi, Svíþjóð, Finnlandi og Rússlandi. Samaþingin reyna að tryggja sömu réttindi til að þróa tungumál, menningu og samfélag.
Det finst sameting både i Noreg, Sverige, Finland og Russland. Sametinga arbeider for at samane skal få sikra og utvikla sine språk, sin kultur og sitt samfunnsliv.
24
Lappland
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/Guvvieh: S1: Yevgeny Pashnin - commons.wikimedia.org + Anita Dunfjeld Aagård S1+24: Annamari Molnar - flickr.com S4: Bff - commons.wikimedia.org S6: Julia Velkova - commons.wikimedia.org S8: Karin Beate Nøsterud - commons.wikimedia.org S12+20: Sámediggi Sametinget - flickr.com S10: Ningyou - commons.wikimedia.org S14: Jeltz - commons.wikimedia.org S16: Schrøderarkivet/Sverresborg - commons.wikimedia.org S18: Nasjonalbiblioteket - commons.wikimedia.org S22: Illustratedjc - commons.wikimedia.org
© 2018 atlantbib.org
X