DA
IS
Skift
sprog
Play audiofileda
Þrumuskjöldur - dönsk/norsk sjóhetja
DA
IS
2
Tordenskjold - en dansk/norsk søhelt

Stefan Nielsen og Isabell Kristiansen

3
4

Petter Jansen Wessel var dönsk-norsk sjóhetja. Hann lifði á þeim tíma þegar Danmörk og Noregur voru eitt land. Hann fékk nafnið Þrumuskjöldur, þegar hann var heiðraður árið 1716.

Petter Jansen Wessel var en dansk-norsk søhelt. Han levede i en tid, hvor Danmark og Norge var ét land. Han fik navnet Tordenskjold, da han blev adlet i 1716.


Play audiofile 5
6

Þrumuskjöldur fæddist þann 28. október árið 1690 í Þrándheimi í Noregi. Hann flutti til Kaupmannahafnar árið 1704 til að þjóna Friðrik 4. konungi.

Tordenskjold blev født den 28. oktober 1690 i Trondheim i Norge. Han flyttede til København i 1704 for at tjene under Kong Frederik 4.


Play audiofile 7
8

Frá 1709 til 1720 var Danmörk-Noregur í stríði gegn Svíþjóð. Þetta stríð kallaðist “ Hið stóra norræna stríð” Margir bardaganna fóru fram til sjós. Það voru velheppnaðar sjóorustur Þrumuskjaldar sem gerðu hann að þjóðhetju.

Fra 1709 til 1720 var Danmark/Norge i krig mod Sverige. Det kaldes "Den Store Nordiske Krig". Mange af kampene foregik til søs. Det var Tordenskjolds vellykkede søslag, som gjorde ham til folkehelt.


Play audiofile 9
10

Frægasti bardagi Þrumuskjaldarins var árið 1716, þegar hann réðst á og eyðilagði hinn sænska flutningaflota i Dynekilen. Það varð til þess að sænski konungurinn Karl 12. gafst upp á að leggja Noreg undir sig.

Tordenskjolds mest berømte slag skete i 1716, da han angreb og ødelagde den svenske forsyningsflåde i Dynekilen. Det gjorde, at den svenske Kong Karl 12. opgav at erobre Norge.


Play audiofile 11
12

Þrumuskjöldur lést 20. nóvember árið 1720 í einvígi með sverðum í Gleidingen í Þýskalandi. Hann varð 30 ára gamall. Hann er grafinn í Holmens kirkju í Kaupmannahöfn.

Tordenskjold døde d. 20. november 1720 i en fægteduel i Gleidingen i Tyskland. Han blev 30 år gammel. Han ligger begravet i Holmens Kirke i København.


Play audiofile 13
14

Í dag eru styttur af Þrumuskyldi í Þrándheimi, Osló, Stavern, Kaupmannahöfn og Friðrikshöfn.

Der står i dag statuer af Tordenskjold i Trondheim, Oslo, Stavern, København og Frederikshavn.


Play audiofile 15
16

Þrumuskjöldur er einnig nefndur í 3. versi norska þjóðsöngsins “Já, við elskum þetta land."

Tordenskjold bliver også nævnt i 3. vers af Norges nationalsang “Ja, vi elsker dette landet”:


Play audiofile 17
18

“Bændur sínar exir brýndu, þar sem herinn kom; Þrumuskjöldur með ströndinni neistaði, svo það lýsti heim. Einnig konur stóðu upp og strituðu sem þær væru menn; aðrar gátu bara grátið; en það kom allt aftur!”

“Bønder sine økser brynte, hvor en hær drog frem; Tordenskjold langs kysten lynte, så den lystes hjem. Kvinner selv stod op og strede som de vare mænd; andre kunde bare græde; men det kom igen!”


Play audiofile 19
20

Í júní á hverju ári er haldin hátíð fyrir Þrumuskjöld í Friðrikshöfn í Danmörku. Bærinn er skreyttur þannig að hann lítur út eins og árið 1717.

Hvert år i juni holdes der fest for Tordenskjold i Frederikshavn i Danmark. Her pyntes byen, så den ligner 1717.


Play audiofile 21
22

“Hermenn Þrumuskjaldar” er þekkt orðatiltæki á norsku og dönsku. Á norsku þýðir það, að lítill hópur fólks þykist vera fleiri en þau eru í raun.

“Tordenskjolds soldater” er et kendt udtryk på norsk og dansk. På norsk betyder det, at en lille gruppe mennesker lader som om, de er flere end de egentlig er.


Play audiofile 23
24

Á dönsku er orðatiltækið “hermenn Þrumuskjaldar” oft notað þegar það er þeir sömu fáu sem hjálpa alltaf til eða koma aftur í mismunandi samhengi.

På dansk bruges udtrykket “Tordenskjolds soldater” ofte, når det er de samme få personer, som altid hjælper til eller går igen i forskellige sammenhænge.


Play audiofile 25
26

Síðan 1865 hefur Þrumuskjöldur verið á framhlið flestra eldspýtnastokka í Danmörku, en ekki í Noregi.

Siden 1865 har Tordenskjold været på forsiden af de fleste tændstikæsker i Danmark, men ikke i Norge.


Play audiofile 27
28

Í Noregi og Danmörku syngja mörg börn lagið um Þrumuskjöld, sem var skrifað stuttu eftir dauða hans:

I Norge og Danmark synger mange børn med på sangen om Tordenskjold, som blev skrevet kort efter hans død:


Play audiofile 29
30

“Ég vil syngja um hetju
sem er jafn þekkt við sund og belti,
um herra hressleika og hugrekki,
um hinn hugrakka Þrumuskjöld.”

“Jeg vil sjunge om en helt
vidt berømt ved sund og bælt,
om en herre kæk og bold,
om den tapre Tordenskjold.”


Play audiofile 31
32

Þekkir þú aðrar norrænar sjóhetjur?

Kender du andre nordiske søhelte?


Play audiofile 33
Þrumuskjöldur - dönsk/norsk sjóhetja

Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh: S1: Balthasar Denner - 1719/ Statsarkivet i Trondheim S4: Jacob Coning - 1720/ Oslo Museum S6: Posten Norge - 1947 - S8: Bernhard Grodtschilling - 1730 S10: Carl Neumann - 1716 - S12: Ib Rasmussen - commons.wikimedia.org S14: Michal Klajban - commons.wikimedia.org S16: Nasjonalbiblioteket, commons.wikimedia.org S18: Rigsarkivet Danmark - flickr.com S20: Tomasz Sienicki - commons.wikimedia.org S22: Vilhelm Rosenstand - 1867 S24: Tordenskjolds tændstiller - www.tordenskjold.net S26: Stefan Åge Hardonk Nielsen S28: Peter Wessel Tordenskiold - commons.wikimedia.org S30: Gotfred Rode - 1858 - S32: Norges Nationalbank - 1939
Forrige side Næste side
X