kl
Tilbage til søgning
Skift
sprog
sprog
klfoNiisarnaq
Grindahvalur
2. flokkur í Skúlanum við Streymin
4
Niisarnaq arfiuvoq kigutilik, aarluarsunnut ilaalluni taamaalilluni aarluit aarluarsuillu ilaqutarai.
Grindahvalur er ein tannhvalur, sum verður roknaður upp í delfinættina, og er tí í ætt við eitt nú bóghvítuhval og hvessing.
6
Taakku Niisarnat Savalimmiut eqqaani uumasuupput. Taaneqartarlutillu “niisarnaq takisuumik talerulik”. Niisarnat taakku takinerusunik taleroqarput niisarnat naatsunik talerulinniit.
Grindahvalur, sum livir undir Føroyum, nevnist langbøkslutur grindahvalur. Hetta slagið hevur longri bøksl enn stuttbøkslutur grindahvalur.
8
Niisarnaq takisuumik talerulik nunarsuup affaata kujasissortaani avannarpasissortaanilu uumasuupput. Naatsorsuutigineqarpoq niisarnat 800.000 missaaniittut imarpissuup avannarlerniittut.
Langbøksluti grindahvalur livir bæði á sunnaru og norðaru hálvu. Hildið verður, at tað eru okkurt um 800.000 grindahvalir í norðurhøvum.
10
Niisarnaq miluumasuuvoq. Niisarnat piaraat anaanaminnut miluttarput minnerpaamik ukiup appaata affaa. 6.-nik qaammateqaleraangamik kigutitaartarput.
Grindahvalur er eitt súgdjór. Leiftrarnir súgva mjólk frá mammu síni í minsta lagi hálvtannað ár. Teir fáa tenn, tá ið teir eru 6 mánaðir gamlir.
12
Niisarnaq ullormut 50 kg missaani nerisarpoq. amikut nererusunnerusarpai, amikukippallaaraangalli Savalimmiut eqqaani saarullernanik (blåhvilling) aammalu kapisilinnik (guldlaks) nerisinnaasarpoq.
Grindahvalur etur umleið 50 kg av føði um dagin. Hann etur fyrst og fremst høgguslokk, men undir Føroyum eisini svartkjakft og gullaks, um lítið er til av høgguslokki.
14
Oqartoqartarpoq niisarnaq siutikkut “isigisartoq”. Niisarnap nipi maligaasuanik niaqqumi mattattaatigut ingerlatsisarpoq. Amikut ataatsimoortut naammattooraangamigit nipi utersaaqqittarpoq. Taamaasilluni siunermini soqarnersoq paasisarpaa.
Sagt verður, at grindahvalur “sær” við oyrunum. Grindahvalur sendir ljóðbylgjur út ígjøgnum kúlusiggið. Tá ið tær eitt nú raka eina høgguslokkatorvu, verður ljóðið kastað aftur, og á henda hátt veit hvalurin, hvat er fyri framman.
16
Grindahvalur andar ígjøgnum blástrið. Eitt vætuskýggj sæst ein slakan metur upp í loft, tá ið hann andar út.
18
Niisarnat uumasuupput ataatsimoortut. Arnavissat aqutsisuupput kiisalu naalagaasarlutik. Arnavissallu angutivissaninngaanniit uummartunerusarput. Angutivissat 60-65-nik utoqqaassuseqalersinnaasarput.
Grindahvalur gongur í flokki, og tað eru kvennhvalirnir, sum stýra grindini og hava ræðið. Kvennhvalirnir liva eisini longur enn kallhvalirnir og verða upp í 60-65 ára gamlir.
20
Angutivissat arnavissaninngaanniit anginerupput. 6,5 meteri missaanik angissuseqalertarput, 2,5 ton-inillu oqimaassuseqalertarlutik.
Kallhvalurin er størri enn kvennhvalurin. Hann verður einar 6,5 metrar langur og vigar 2,5 tons.
22
Savalimmiormiut niisarnat neriniarlugit piniartarpaat. Ilimagineqarpoq ukioq 800-jukkunnili inuit qeqertanut nunasimmatali piniagarilersimagaat.
Føroyingar veiða grind til matna. Hildið verður, at tað hevur verið gjørt her á landi, síðani fólk búsettust á oyggjunum í 9. øld.
24
Niisarnaq neqqareqaaq orsoqaqalunilu. Neqip sinnera asiunnginnerussammat aannertuneruniassammallu tarajorterneqartarpoq panerserneqartarlunilu. Niisarnaq nikkuliaralugu orserlugu aalisakkanillu panertunik kiisalu naatsiat nillerutunik ilallugu mamartuliarineqartarpoq.
Nógv tvøst og spik er á einum grindahvali. Tað, sum ikki verður etið feskt, verður saltað og turkað fyri at halda sær longur. Ein forkunnungur rættur er at eta turra grind og spik saman við turrum fiski og køldum eplum.
26
Oqartussat innersuussutiginngilaat Savalimmiormiut niisarnartortarnissaat aatsitassamik oqimaatsumik (tungmetaller) akoqarpallaarmat. Ileqquusoq malillugu Savalimmiormiut suli piniagaraat nerisaralugulu.
Mynduleikarnir mæla føroyingum frá at eta grind, tí ov nógv tungmetal er í matinum. Men siðvenjan at veiða og eta grind livir enn væl millum føroyingar.
28
Niisarnaq
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh: S1: U.S. Fish and Wildlife Service Northeast Region- flickr.com S4+20: Barney Moss - commons.wikimedia.org S6: Chris huh - commons.wikimedia.org S8: Pcb21 - commons.wikimedia.org S10+18: Mmo iwdg - commons.wikimedia.org S12: © Hans Hillewaert - commons.wikimedia.org S14: Shung - commons.wikimedia.org S16: 2315319 - pixabay.com S22+26: Eileen Sandá - commons.wikimedia.org S24: Arne List - flickr.com S28: NOAA Photo Library - commons.wikimedia.org
© 2019 atlantbib.org
X