da
Tilbake til søk
Skift
språk
språk
daVarandi orka
Vedvarende energi
4. c Brændkjærskolen - Kolding
4
Varandi orka er el og hiti, sum kann vara í ævir. Tað er orka, sum ikki dálkar umhvørvið.
Vedvarende energi er el og varme, der kan vare for evigt. Det er energi, som ikke forurener miljøet.
6
Varandi orka verður eisini nevnd alternativ orka. Tað kann til dømis vera sólsellur, vindmyllur, vatnorka, biogass og jarðhiti.
Vedvarende energi kaldes også alternativ energi. Det kan f.eks. være solceller, vindmøller, vandkraft, biogas, biobrændsel eller jordvarme.
8
Tað er gott at brúka varandi orku, tí hon framleiðir ikki CO₂. Tað verður nevnt CO₂-neutralt. Kol og olja, sum vit hava brúkt leingi, dálka umhvørvið illa.
Det er godt at bruge vedvarende energi, fordi det ikke laver ekstra CO₂. Man kalder det CO₂-neutralt. Kul og olie, som vi har brugt længe, forurener miljøet meget.
10
Sólsellur virka á tann hátt, at sólargeislarnir skýna á sólsellurnar, sum so gera ljósið til streym. Sólorka er eitt óavmarkað tilfeingi og er lætt at seta upp og lætt at halda við líka.
Solceller fungerer ved, at solens stråler rammer solcellerne, som omdanner lyset til strøm. Solenergi er en ubegrænset ressource og nemt at installere og let at vedligeholde.
12
Vindmyllur framleiða streym, tá ið tað er vindur. Tað merkir, at tær næstan alla tíðina gera streym. Í Danmark kemur áleið 50% av streymnýtsluni frá vindorku.
Vindmøller laver strøm, når det blæser. Det betyder, at den næsten hele tiden producerer strøm. I Danmark dækkes ca. 50% af landets forbrug af vindenergi.
14
Vatnorka kan bæði vera alduorka og frá rákinum, sum er í áunum. Hetta er heilt vanligt í til dømi Norra og Svøríki. Í Danmark er bara heilt lítil vatnverk. Man ger til dømis vatnbyrgingar, so til ber at fáa meira orku.
Vandkraft kan både være bølgeenergi eller fra strømmen i floder. Det er meget udbredt i bl.a. Norge og Sverige. I Danmark findes der kun små anlæg. Man laver bl.a. dæmninger, for at samle vandet, så man kan skabe mere energi.
16
Biogass verður brúkt til hita. Biogass verður gjørt úr millum øðrum tøðum,, matleivdum ella avroðum frá sláturhúsum. Lívfrøðiliga tilfeingið rotnar í stórum tangum. So fer gassið upp ígjøgunm eitt rør. Nú ber til at brenna gassið.
Biogas bruges til varme. Biogas dannes af f.eks. gødning, madrester eller slagteriaffald. Biomassen rådner i store tanke. Så stiger biogassen op igennem et rør. Biogassen kan derefter brænds af.
18
Lívvirkið brenni er til dømis viður, spónur og urtagarðsburturkast, sum kann brenna og gerast til hita. Tað kann eisini gerast flótandi og brúkast til til dømi til bilar.
Biobrændsel er f.eks. træ, flis, halm og haveaffald, som kan brændes af og laves til varme. Man kan også lave det flydende og bruge det til f.eks. biler.
20
Jarðhiti er orka, sum verður tikin úr jørðini. Tað verður nógv brúkt í Íslandi, har tað er nógv gosvirksemi í jørðini. Jarðhiti verður eisini framleiddur í londum, har einki gosvirksemi er í jørðini.
Geotermisk varme er energi, som man udvinder fra jordens indre. Det bruges især i Island, hvor der er meget vulkansk aktivitet. Geotermisk energi bliver også brugt i lande, hvor der ikke er vulkansk aktivitet.
22
Í framtíðini gerst tað uppaftur týdningarmeiri at fáa sær orku við nýggjum hættum. Tí verður nógv granskað í at gera streym og hita upp á nýggjar mátar, til dømis hvussu kropshiti kann gerast til streym.
I fremtiden bliver det endnu vigtigere at skaffe sig energi på nye måder. Derfor forsker man meget i at lave el og varme på nye måder, f.eks hvordan man kan bruge kropsvarmen til at lave strøm.
24
Heimsmál nr. 7 hjá ST snýr seg um Viðvarandi orku. Tað snýr seg um, at øll fáa atgongd til reina og bíliga orku innan ár 2030. Hvat anst tú gera fyri at spara orku?
FNs verdensmål nr. 7 handler om ´Bæredygtig energi´. Det handler om, at alle får adgang til ren og billig energi inden 2030. Hvad kan du gøre at spare på energien?
Varandi orka
Foto/ Myndir/ Asseq/ Valokuva/ Guvvieh: S1: GCP Gray - flickr.com S4: Jürgen from Sandesneben - commons.wikimedia.org S6: Olearys - flickr.com S8: Klaus-Uwe Gerhardt - pixabay.com S10: MaxPixel.net S12: Jens Cederskjold - commons.wikimedia.org S14: Ulf Larsen - commons.wikimedia.org S16: Gerald Krieseler - pixabay.com S18: Anna Armbrust - pixabay.com S20: Pxhere.com S22: Itneverends - pixabay.com S24: Globalgoals.org
© 2019 atlantbib.org
X